هرمنوتیک (۲)

فهم هرمنویتیکی به‌دنبال معناست، معنای یک نمود؛ مثلاً یک اثر هنری یا یک جمله، «چیزی» را می‌نمایاند. این «چیز» در هرمنویتیک به «معنا» تعبیر می‌شود. این «معنا» گویی یک چیز ماورایی است و ما به سادگی به آن دست نخواهیم یافت؛ یعنی ما تنها با خواندن یک جمله به معنای آن نمی‌رسیم(این را در نظر داشته باشید که هرمنویتیک برای جملات ساده روزمره که معنایشان مشخص است، چندان تلاش نمی‌کند، چون نیازی به تلاش ندارند؛ مثلاً جمله «برایم آب بیاور» اگر معنا و منظور خاصی پشتش نباشد نیازی به هرمنویتیک ندارد. هرمنویتیک آنجا آغاز می‌شود که مثلاً ما با جمله‌ای از یک کتاب کلاسیک روبه‌رو شویم؛ مانند جملات کتب مقدس و یا متون بزرگ ادبی). ما از جمله‌ای که می‌خوانیم «عبور» می‌کنیم به آن «معنا». دقت داشته باشید که منظور از معنا، معنایی نیست که *تنها* از دستور زبان و معانی واژگان بدست می‌آید. شاید واژه «عبارت» هم به این معنا که وسیله‌ای است برای «عبور» از جمله به آنچه غیر از خود این جمله و الفاظ است. پس هرمنویتیک به دنبال معنای یک جمله یا عبارت و در واقع معنای «بازی زبانی» است برخلاف فلسفه زبان که به دنبال چگونه انجام شدن این «بازی زبانی» است. استفاده از تعبیر بازی برای فعل و انفعالات زبانی نخستین بار توسط ویتگنشتاین فیلسوف آلمانی زبان انجام شد و گادامر از آن در هرمنویتیک خودش استفاده نمود. ما همواره در حال فکر کردن، سخن گفتن و یا نوشتن هستیم و همه این‌ها نوعی بازی زبانی است. فهمیدن یک جمله در واقع فهمیدن یک بازی زبانی است. وقتی در قرآن می‌خوانیم «این قرآن با زبان عربی مبین نازل شده» به این معنی نیست که واژگان یا دستور زبانش عربی است، این جمله از زبان قرآن درواقع یعنی همان بازی‌ای که شما انسان‌ها انجام می‌دهید من خدا هم انجام می‌دهم. مثال دیگر این که وقتی شخص همزبان خود را نمی‌فهمیم درواقع بازی زبانی او را نمی‌فهمیم، نه واژگان و دستور جملاتش را. در فلسفه زبان همه زندگی ما یک نوع بازی است و سخن گفتن هم بخشی از این بازی است.

شبستری

هرمنوتیک

هرمنوتیک متون دینی چیست؟

محمد مجتهد شبستری

۱- بسیار می‌پرسند که منظور از هرمنوتیک متون دینی چیست. پاسخ کوتاه این است که محتوای متون دینی مانند همۀ متون زبانی دیگر یک سلسله «فهمیده‌شده‌ها» هستند که پیش از ما، که اکنون می‌خواهیم آن‌ها را بفهمیم، از سوی پدیدآورندگان آن متون فهمیده شده‌اند. بنابراین، فهم از آن متون، در واقع فهمِ فهم دیگران است؛ یعنی فهمِ فهم پدیدآورندگان آن متون.

در هر گفتار یا نوشتار، از هرگونه که باشد: اِخبار، انذار، تبشیر، تهدید، تطمیع، تمنّی، امر و نهی، خواهش و … . روایت و یا غیر آن، گوینده یا نویسنده فهمی از اِخبار، انذار، تبشیر، تهدید و … خود دارد که غیر از عمل اِخبار، انذار، تبشیر، تهدید و … می‌باشد.

هرمنوتیک متون دینی این است که آن فهم‌های همراه اِخبار و انذار و … را بفهمیم که فهم‌های نویسندگان یا گویندگان آن متون است.

۲- هیچ گفتار یا نوشتار، از آن فهم که گفتیم عاری نیست، فرق نمی‌کند گوینده در حال عادی سخن بگوید یا بنوسید، یا در حال جذبه یا در حالت رؤیا (vision) یا هر حالت و وضعیت دیگر. در تمامی این حالت‌ها و وضعیت‌ها، گونه‌ای فهم، عمل گفتار را همراهی می‌کند.

۳- به نظر صاحب این قلم، متن قرآن مجید از دو قاعدۀ کلی که بیان شد مستثنی نیست و متن قرآن مجید خود یک فهمیده شده است و کار ما فهمیدن آن فهمیده‌شده می‌باشد. قرآن فهمیده شدۀ پیامبر اسلام است، فهم نبوی آواز جهان.

۴- حتی اگر این اعتقاد را بپذیرم که کلمات و جملات قرآن در حالتی که نام وحی یا رؤیا و یا هر نام دیگری بر آن می‌نهند از جایی به پیامبر اسلام رسیده و داده شده و او آن‌ها را به هر ترتیب و به ‌هر صورت که باشد به دیگران منتقل کرده است، باز هم از پذیرش این مطلب گریزی نیست که این گرفتن و منتقل کردن هم گونه‌ای «فهیمده‌شدن» است. این مدعا از آن‌جا برمی‌خیزد که معتقدیم پیدایش زبان انسانی از هر منشاء و به‌ هر ترتیب که باشد پیدایش یک «فهم» است و لاغیر.

* به نقل از:  مجتهد شبستری، محمد (۱۳۹۶). نقد بنیادهای فقه و کلام؛ سخنرانی‌ها، مقالات، گفتگوها، نشر الکترونیکی در مرکز نشر آثار و افکار محمد مجتهد شبستری. صص. ۳۲۳-۴

عید پاک

عید پاک (به فرانسوی: Pâques) یکی از روزهای تعطیل در یکشنبه‌ای از ماه مارس یا آوریل است. مسیحیان بر این باورند که در این روز عیسی مسیح پس از اینکه به صلیب کشیده شده دوباره برخاست و از این رویداد به‌عنوانِ رستاخیز مسیح یاد می‌کنند.

عید پاک در پایان هفتهٔ مقدسی است که عیسی وارد اورشلیم می‌شود و توسط سربازان رومی دستگیر و پس از تحمل مصائب و سختی‌ها بر فراز تپه گلگتا در اورشلیم مصلوب می‌شود. زمان این عید، برخلاف سایر اعیاد و مراسم، ثابت نیست و هر سال میان ۲۲ مارس (۲ فروردین) تا ۲۵ آوریل (۵ اردیبهشت) تغییر می‌کند و به اولین یکشنبه بعد از ماه کامل پس از اعتدال بهاری می‌افتد

برای مسیحیان، عید پاک با رستاخیز و قیام مسیح پیوند خورده است. طبق انجیل عهد جدید، عیسی مسیح دو روز پیش از روز فصح به صلیب کشیده شد، و روز سوم، در یکشنبه‌ای که ماه به حالت قرص تمام بود، از قبر برخاست، چهل روز در زمین زندگی کرد و بعد به آسمان رفت. مسیحیان نخستین، که در جامعه‌ای یهودی می‌زیستند، جشن رستاخیز پیشوای خود را همزمان با مراسم عید فصح برپا می‌کردند. در سال ۳۲۵ و پس از آن که مسیحیت توسط دولت روم دین رسمی شناخته شد، پدران کلیسا، عید قیام مسیح را از عید فصح یهود جدا کردند، و آن را با روایات مسیحی هماهنگ ساختند. بدین ترتیب اولین یکشنبه بعد از برآمدن ماه کامل پس از رسیدن خورشید به برج حمل را روز قیام دانستند، که می‌تواند میان دوم فروردین تا پنجم اردیبهشت (۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل) قرار گیرد.

در این روز مؤمنان برای نماز و عبادت به کلیسا می‌روند و به همراه دیگران سرودها و اوراد دینی می‌خوانند.

روزهای یکشنبه و دوشنبه در همه خانه‌ها جشن برگزار می‌شود، که با شادمانی، بزم و می‌گساری همراه است. از مهم‌ترین غذاهای عید پاک گوشت بره است و در بسیاری از کشورها وعدهٔ اصلی غذای یکشنبه عید پاک را تشکیل می‌دهد که اشاره به بره خدا دارد. از رسوم بسیار رایج در عید پاک همچنین درست کردن کیک پاسکا، رنگ کردن تخم مرغ و خوردن آن است. در طول چلهٔ روزه از مصرف تخم‌مرغ و برخی مواد دیگر خوراکی پرهیز می‌شود، گذشته از آن تخم‌مرغ خود سمبل زایش و جاودانگی است.در برخی از کشورهای اروپای مرکزی و آمریکای شمالی عید پاک با خوردن تخم‌مرغ و ژامبون جشن گرفته می‌شود به این دلیل که خوک سمبل شانس در دورهٔ پیش از مسیحیت اروپا بوده است.خوک معمولاً در ابتدای پائیز سلاخی، پرورده و دودی شده و منبع مهم تغذیه در طول زمستان است؛ ژامبون تا ابتدای بهار ماندگاری دارد.

روز عید پاک به ویژه بچه‌ها تخم مرغ‌های رنگین را، که خرگوش در گوشه و کنار باغ پنهان کرده، پیدا می‌کنند و با لذت می‌خورند. رنگ کردن تخم‌مرغ، سنتی دیرین است و احتمالاً اشاره به هنر رنگرزی عیسی مسیح دارد که جامه‌ها را به هر رنگی که می‌خواست درمی‌آورد. 

مراسم مسیحیان

تقویم کلیسایی مسیحیان (سال عبادی)

۱. ژانویه

۱ ژانویه – روز نام‌گذاری عیسی (Feast of the Holy Name)

بزرگداشت روزی که کودک عیسی طبق رسم یهودی، نام‌گذاری شد.

۶ ژانویه – اپیفانی (Epiphany)

یعنی "ظهور": جشن دیدار مجوسیان (سه پادشاه شرق) از کودک عیسی؛ نشونه‌ای از شناخت جهانی او.

۲. فوریه

۲ فوریه – تطهیر مریم (Presentation of Jesus in the Temple)

۴۰ روز بعد از تولد عیسی؛ مریم و یوسف او را به معبد می‌برند.

۳. فوریه تا مارس – ایام چله (Lent)

شروع: چهارشنبه خاکستر (Ash Wednesday)

مردم خاک بر پیشانی می‌زنن؛ آغاز دوره توبه و روزه، به مدت ۴۰ روز (غیر از یکشنبه‌ها)

این دوران به روزه، دعا و بازگشت درونی اختصاص داره

۴. آوریل (گاهی مارس)

هفته مقدس (Holy Week)

یکشنبه نخل (Palm Sunday): ورود عیسی به اورشلیم با استقبال مردم

پنج‌شنبه مقدس (Maundy Thursday): شام آخر با حواریون

جمعه مقدس (Good Friday): مصلوب شدن عیسی

شنبه مقدس (Holy Saturday): زمان خاموشی و انتظار

یکشنبه قیام (Easter): بزرگ‌ترین عید مسیحی – رستاخیز عیسی از مرگ

۵-. می

عروج (Ascension)

۴۰ روز بعد از عید پاک، عیسی به آسمان صعود می‌کنه

پنتیکاست (Pentecost)

۵۰ روز بعد از عید پاک؛ نزول روح‌القدس بر حواریون — آغاز کلیسا

۶. ژوئن – آگوست

عید تثلیث (Trinity Sunday)

اولین یکشنبه بعد از پنتیکاست؛ تأکید بر سه‌گانگی خدا (پدر، پسر، روح‌القدس)

بدنه خداوند (Corpus Christi)

جشن بدن و خون مسیح در آیین عشای ربانی

۷. سپتامبر – نوامبر

این دوره معمولاً شامل چندین عید قدیسان، موعظه‌ها، و بزرگداشت‌های خاصه

اول نوامبر – عید مقدسین (All Saints' Day)

بزرگداشت همه شهدا و قدیسین

۲ نوامبر – روز اموات (All Souls' Day)

دعا برای رفتگان و آرامش روح مردگان

۸-دسامبر – زمان ظهور (Advent)

آغاز: ۴ هفته پیش از کریسمس

زمانی برای انتظار و آمادگی برای تولد مسیح

۹. ۲۵ دسامبر – کریسمس (Christmas)

تولد عیسی مسیح، 

دو جشن اصلی:

کریسمس (تولد عیسی)

عید پاک (رستاخیز عیسی)

توحید

مسیحیان موحد

در تاریخ دین مسیحیت، باور به تثلیث—یعنی وجود خدای واحد در سه شخص: پدر، پسر، و روح‌القدس—همواره آموزه‌ای بنیادین در کلیساهای اصلی بوده است. با این حال، گروه‌هایی از مسیحیان از گذشته تا امروز این عقیده را رد کرده‌اند و به یگانگی خداوند و انسان بودن عیسی مسیح باور داشته‌اند.

1⃣آریانیسم: نخستین اعتراض رسمی به تثلیث

در سدهٔ چهارم میلادی، کشیشی به‌نام آریوس در اسکندریه، عقیده داشت که عیسی مسیح مخلوق خداوند است، نه ذات واحد با او. او عیسی را برترین آفریده و واسطه خلقت می‌دانست، اما نه هم‌ذات با خدای پدر. آموزه‌های آریوس در شوراهای کلیسایی (به‌ویژه شورای نیقیه در سال ۳۲۵ میلادی) محکوم شدند، اما او نخستین کسی بود که به‌طور گسترده آموزه تثلیث را رد کرد و جریانی پرنفوذ را پایه گذاشت. با اینکه آریانیسم عیسی را آفریده‌ای فوق‌بشری می‌دانست (نه صرفاً یک پیامبر)، اما نقطهٔ آغاز تفکر ضد تثلیث در جهان مسیحی شد.

2⃣سوسینیانیسم: بازگشت به عقل و پیامبری مسیح

در سدهٔ شانزدهم میلادی، در دورهٔ اصلاحات، اندیشمندان ایتالیایی مانند فاستو سوسینی و پیروانش (سوسینی‌ها) آموزه تثلیث را با استناد به کتاب‌مقدس و عقل نفی کردند. آن‌ها به خدای یکتا و انسان بودن عیسی باور داشتند و تأکید می‌کردند که عیسی پیامبر و معلمی آسمانی بود که از سوی خدا مأمور شد.

برادران لهستانی: ادامه‌دهنده راه سوسینی‌ها با ساختار کلیسایی بودند

یونیتارین‌های ترانسیلوانی: قدیمی‌ترین کلیسای رسمی یکتاپرست در این منطقه قرار دارد که اکنون بخشی از کشور رومانی است 

این جریانات بعدها بر موحدان انگلیسی و سپس بر جنبش‌های مدرن مانند Biblical Unitarianism اثر گذاشت.

3⃣ جنبش‌های موحد معاصر

در دوران مدرن، چندین گروه پدید آمدند که آموزه‌های تثلیث را رد کرده، به وحدانیت خداوند ایمان دارند و عیسی را پیامبری انسان‌زاد می‌دانند.

الف. Christadelphians (برادران مسیحی)

پدیدآمده در قرن ۱۹ توسط دکتر جان توماس. باور دارند که خدا یکی‌ست، عیسی مسیح انسان و پسر خداست (نه خدا)، و روح‌القدس قدرت فعال خداست، نه یک شخص الهی. آن‌ها تأکید زیادی بر مطالعه دقیق کتاب‌مقدس دارند.

ب. Biblical Unitarians (یونیتارین‌های کتاب‌محور)

این جریان متأثر از سوسینیانیسم است و ریشه این گروه به اصلاح‌طلبان، مخصوصاً موحدان رنسانسی مثل مایکل سروتوس برمی‌گردد که به دستور کلیسا سوزانده شد.

پیروان این مکتب تنها به کتاب‌مقدس استناد دارند و معتقد هستند که خدا تنها یک ذات واحد است، عیسی پیامبری انسانی است، و آموزه تثلیث آموزه‌ای غیربایبلی است.

پ. Iglesia ni Cristo (کلیسای مسیح فیلیپینی)

تأسیس‌شده در سال ۱۹۱۴ توسط فلیکس مانالو در فیلیپین. آن‌ها باور دارند که خدا تنها یکی است (یهوه)، و عیسی مسیح صرفاً انسانی برگزیده و فرستاده خداست، نه خدا. نجات از دید آن‌ها فقط از طریق عضویت در کلیسای خودشان ممکن است. هرچند آموزه‌هایشان از نظر بسیاری از مسیحیان سنتی متفاوت است، اما در نگاه خودشان مسیحی و موحدند.

ت. Church of God of the Abrahamic Faith (کلیسای خدا با ایمان ابراهیمی)

این گروه نیز عیسی را پیامبر و انسان می‌دانند. آن‌ها در قرن ۱۹ در آمریکا پدید آمدند و هم‌عقیده با کریستادلفین‌ها هستند، اما سازمانی جدا دارند.

ث. سایر گروه‌های موحد پراکنده

گروه‌هایی مانند 

Living Hope International Ministries، Restoration Fellowship، و Spirit & Truth Fellowship 

دو گروه رسانه‌محور، با تأکید بر آموزش کتاب‌مقدسی و رد تثلیث.

Restoration Fellowship

به رهبری آنتونی بازارد، تمرکز دارند بر بازگشت به یکتاپرستی نخستین و الوهیت‌زدایی از عیسی 

و از شاخه‌های متأخر Biblical Unitarianism هستند. آن‌ها نیز تثلیث را رد کرده و عیسی را انسان می‌دانند. برخی از آن‌ها مانند Assemblies of Yahweh بیشتر رنگ‌وبوی یهودی-مسیحی دارند.

4⃣شاهدان یهوه: 

گروههایی هم وجود دارند مانند شاهدان یهوه که تثلیث را باور ندارند ولی برای حضرت عیسی مقامی ممتاز و فوق انسان قائلند 

شاهدان یهوه از لحاظ اعتقاد به خدای یگانه و رد تثلیث، در زمره‌ی موحدترین مسیحیان معاصر قرار می‌گیرند. اما:

عیسی را فرشته‌ای مافوق انسان و مخلوقی خاص می‌دانند، که شاید از نگاه برخی موحدان سخت‌گیر، نوعی دوگانگی پنهان باشد.

با این حال، نسبت به مسیحیان تثلیثی بسیار نزدیک‌تر به توحید هستند.

تاریخ مسیحیت یکتاپرستانه، همواره در سایه فشار کلیسای رسمی و اکثریتی بوده است، اما این جریان از آریوس و سوسینی تا گروه‌های معاصر همواره ادامه داشته. گروه‌هایی چون Christadelphians و Biblical Unitarians نمایندگان برجسته این جریان هستند

مفهوم رزق و روزی و برکت