در دین زرتشتی، جهان معنوی به طبقات مختلفی از موجودات الهی تقسیم میشود که هر یک نقش و وظایف خاصی دارند. این طبقات شامل امشاسپندان، ایزدان و فرشتگان هستند. در ادامه تفاوتها و ویژگیهای هر طبقه توضیح داده شده است:
1. امشاسپندان (جاودانان مقدس)
تعریف:
امشاسپندان (به معنای «جاودانان مقدس») شش موجود الهی برجسته هستند که به همراه اهورامزدا (خدای یکتا)، هفت موجود اصلی دین زرتشتی را تشکیل میدهند. آنها نمایانگر جنبههای اصلی آفرینش و اخلاق الهی هستند.
ویژگیها:
تعداد: 6 امشاسپند اصلی (به همراه اهورامزدا که گاه به عنوان هفتمین امشاسپند در نظر گرفته میشود).
نقش: هر امشاسپند نمایندهی یک فضیلت اخلاقی و بخشی از طبیعت است.
مقام: بالاترین جایگاه را در میان موجودات معنوی دارند و نزدیکترین به اهورامزدا هستند.
فهرست امشاسپندان و وظایف آنها:
وهومنه (بهمن): نماینده خرد و نیکاندیشی؛ محافظ حیوانات.
اشا وهیشتا (اردیبهشت): مظهر راستی و نظم کیهانی؛ نگهبان آتش.
خشتره وئیریه (شهریور): نماینده قدرت و فرمانروایی الهی؛ محافظ فلزات.
سپنتا آرمیتی (اسفند): نماد فروتنی و عشق؛ نگهبان زمین.
هئوروتات (خرداد): مظهر کمال و سلامت؛ محافظ آبها.
امرتات (امرداد): نماد جاودانگی و زندگی؛ نگهبان گیاهان.
2. ایزدان
تعریف:
ایزدان (به معنای «موجودات شایسته پرستش») گروهی از موجودات الهی هستند که وظایف خاصتری نسبت به امشاسپندان دارند و بیشتر به عنوان نگهبانان نیروهای طبیعی و اخلاقی شناخته میشوند.
ویژگیها:
تعداد: تعداد ایزدان بیشتر از امشاسپندان است.
نقش: هر ایزد مسئول نگهبانی از یک جنبهی خاص از زندگی، طبیعت یا کیهان است.
مقام: در مرتبهای پایینتر از امشاسپندان قرار دارند، اما همچنان مورد احترام و نیایش زرتشتیان هستند.
فهرست برخی از ایزدان مهم:
مهر (میترا): ایزد پیمان، عدالت و نور.
سروش: نگهبان وجدان و دعای شب.
رشن: ایزد عدالت و انصاف.
آذر: ایزد آتش.
آبان: ایزد آبها.
ناهید (آناهیتا): ایزدبانوی آبها و باروری.
تیریوش: ایزد باران و رعد.
ورهرام: ایزد پیروزی.
3. فرشتگان
تعریف:
فرشتگان موجودات معنوی کوچکتری هستند که وظایف اجرایی مشخصتری در جهان دارند. آنها واسطههای بین انسانها و نیروهای الهی (اهورا مزدا، امشاسپندان و ایزدان) هستند.
ویژگیها:
تعداد: بیشمار هستند.
نقش: محافظ انسانها، تقویت نیروهای خیر و مقابله با نیروهای شر.
مقام: در مرتبهای پایینتر از امشاسپندان و ایزدان قرار دارند.
نمونههایی از وظایف فرشتگان:
حفاظت از افراد در زندگی روزمره.
تقویت روحیهی نیکی در انسانها.
یاری به ایزدان و امشاسپندان در اجرای وظایف کیهانی.
نتیجهگیری:
در دین زرتشتی، امشاسپندان، ایزدان و فرشتگان هر کدام جایگاه و وظایف متفاوتی دارند، اما همگی به اهورامزدا کمک میکنند تا نظم و خیر در جهان حاکم شود. امشاسپندان بالاترین مقام معنوی را دارند و نماینده فضایل الهی هستند، ایزدان مسئول نیروهای طبیعی و عدالتاند، و فرشتگان واسطههای کوچکتر و یاریدهنده انسانها هستند.