احادیث درباره سپاسگزاری

امام علی

الشُّکرُ زِینَةُ الغِنى ، و الصَّبرُ زِینَةُ البَلوى

شکر، زیور توانگرى است و شکیبایى، زیور گرفتارى .

الإرشاد : ۱/۳۰۰ .

امام علی

الشُّکرُ عِصمَةٌ مِن الفِتنَةِ

 شکر گزارى ، مایه مصون ماندن از فتنه است .

بحار الأنوار : ۷۸/۵۳/۸۶.

امام علی

شُکرُ النِّعمَةِ أمانٌ من حُلُولِ النَّقِمَةِ

شکرِ نعمت ، موجب ایمن ماندن از انتقام [خداوند ]مى شود .

 غرر الحکم : ۵۶۶۶ .

امام زین العابدین

ستایش خدایى را که اگر شناختِ [ضرورت ]حمد خود در برابر احسانهاى پیاپى و نعمتهاى فراوانى را که به بندگانش عطا مى کند از آنان باز مى داشت ، از نعمتهایش بهره مى گرفتند و ستایشش نمى کردند و از روزى او برخوردار مى شدند و سپاسش نمى گفتند و در این صورت از مرزهاى انسانیت، به مرز حیوانیت سقوط مى کردند و در زمره آنان مى شدند که خداوند در کتاب محکم خود مى فرماید : «نیستند مگر مانند حیوانات و بلکه گمراه تر از آنان» .

الصحیفة السجّادیّة : الدعاء ۱ .

امام صادق

لَمّا سُئلَ عن أکرَمِ الخَلقِ عَلَى اللّهِ ـ: مَن إذا اُعطِیَ شَکَرَ ، و إذا ابتُلِیَ صَبَرَ

در پاسخ به این سؤال که : گرامى ترین مردمان نزد خدا کیست؟ ـفرمود : کسى که چون نعمتى به او داده شود سپاس بگزارد ، و هرگاه گرفتار شود شکیب ورزد .

التمحیص : ۶۸/۱۶۳ 

امام علی

أقَلُّ ما یَلزَمُکُم للّهِِ ألاّ تَستَعِینُوا بِنِعَمِهِ على مَعاصِیهِ

کمترین وظیفه شما در برابر خداوند این است که از نعمتهاى او در راه نا فرمانیش استفاده نکنید .

نهج البلاغة : الحکمة ۳۳۰ .

امام علی

أوَّلُ ما یَجِبُ علَیکُم للّهِِ سبحانَهُ ، شُکرُ أیادِیهِ و ابتِغاءُ مَراضِیهِ

نخستین چیزى که بر شما در قبال خداوند سبحان واجب است، سپاسگزارى از نعمتهاى او و فراهم آوردن موجبات خشنودى اوست .

غرر الحکم : ۳۳۲۹ .

امام علی

إنّ قَوما عَبَدُوهُ [أیِ اللّهَ ]شُکرا ، فتِلکَ عِبادَةُ الأحرارِ

گروهى خدا را از سر سپاسگزارى مى پرستند و این عبادت آزادگان است

بحار الأنوار : ۷۸/۶۹/۱۸ .

امام هادی

خوشبختىِ شکرگزارى براى شاکر ، بیشتر از خوشبختى او به نعمتى است که موجب شکر شده است ؛ زیرا نعمت متاعى [فانى] است اما شکر ، نعمت و عاقبت است .

تحف العقول : ۴۸۳ .

امام حسن عسگری

یَعرِفُ النِّعمَةَ إلاّ الشاکِرُ ، و لا یَشکُرُ النِّعمَةَ إلاّ العارِفُ

قدر] نعمت را نشناسد مگر سپاسگزار، و شکر نعمت نگزارد مگر آن که [قدر ]نعمت را شناسد .

أعلام الدین : ۳۱۳ .

مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
شُکرُ النِّعَمِ یَزیدُ فی‌ الرِزْقِ.
شکر نعمت، نعمتت افزون کند.

 (بحار، ج ۷۱، ص ۴۴)

امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:
اَلشُّکرُ زیادةٌ فی‌النِّعمِ و اَمانٌ مِنَ الفَقرِ.
شکر گزاری باعث وفور نعمت و مصونیت از فقر و تهیدستی است. 

(تحف‌العقول، ص ۳۷۶)

امام رضا(علیه‌السلام)»:
اَحسِنوا جِوارَ النِّعَمِ فَاِنّها وَحشِیَّةٌ! ما نَأَتْ عَنِ قَومٍ فَعادَتْ اِلَیهِم.
وقتی نعمتی به شما رسید قدر آن را کاملاً بدانید که نعمت گریزپا است، وقتی از دست رفت دیگر بازنمی‌گردد!

(مُسند الامام‌ الرضا علیه‌السلام، ج ۱، ص ۲۸۶)

امام زین‌ العابدین(علیه‌السلام)»:
إنَّ اللهَ یُحبُّ کُلَّ عَبدٍ شَکور.
خداوند بندگان شکور و سپاسگزار خود را دوست می‌دارد.

 (وسائل، ج ۱۱، ص ۵۳۹)

امام علی 

اِحذَروا نِفارَ النِّعَمِ فما کُلُّ شارِدٍ بِمَردودٍ!
از دست دادن نعمت‌ها را برحذر باشید (و بدانید) که نه هرچیزی که از دست رفت دوباره باز می‌گردد

(نهج‌البلاغه، ۲۳۸)

امام حسن

النّعمةُ مِحتَةٌُ فَإن شُکِرَتْ کانت نِعمةً و إن کُفِرتْ صارَت نِقمةً.
نعمت‌های خداوند یک آزمون است اگر شکر و حق آن ادا شود برای انسان نعمت و اگر ناسپاسی کرد (همان نعمت) برایش نقمت و عذاب خواهد بود. 

(بحار، ج ۷۸، ص ۱۱۳)

امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:
مَن اُعطِیَ الشُّکَر اُعطِیَ الزِّیادةَ یَقولُ اللهُ عَزّوجَلّ: «لَئِن شکَرتُم لَاَزیَدنَّکُم».
کسی که توفیق شکرگزاری به او عطا شده زیادتی نعمت هم نصیب او می‌گردد. خداوند متعال می‌فرماید «اگر شکرگزار باشید حتماً شما را زیاده خواهم بخشید»

. (بحار، ج ۷۱، ص ۴۰)

مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
إنَّ أهنَأَ النّاسِ عَیشاً مَن کانَ بِما قَسَمَ اللهُ لَهُ راضِیاً.
گواراترین زندگی را کسی داراست که به قسمت الهی خود راضی باشد. 

(فهرست غرر، ص ۱۳۷)

پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
علامةُ الشّاکِرِ اَربَعَةٌ: الشُّکرُ فی‌ النَّعماءِ وَ الصَّبرُ فی‌ البَلاءِ وَ القُنوعُ بِقِسَمِ اللهِ وَ لایَحمَدُ و لایُعظِّمُ الاّ اللهَ.
آدم شکرگزار چهار علامت دارد: در وقت نعمت شاکر، هنگام بلا صابر، به قسمت خدا قانع و تنها خدا را ستایش و بزرگداشت می‌دارد.

 (تحف‌العقول، ص ۲۱)

امام هادی(ع):
اِنَّ النِّعَمَ مَتاعٌ وَ الشُّکرَ نِعَمٌ و عُقبی.

نعمت‌های خدا برای انسان کالای دنیاست اما شکر گذاری هم نعمت است و هم آخرت و خوش‌ عاقبتی. 

(بحار، ج ۷۸، ص ۳۶۵)

مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
اذا وَصَلَتْ اِلَیکُم اَطرافُ النِّعَمِ فلا تَنفِروا اَقصاها بِقِلَّةِ الشُّکرِ!
نعمتی! که به دست‌تان رسید، با قصور در شکرگزاری آن، نیمه‌کاره آن را از دست ندهید

. (بحار، ج ۷۱، ص ۵۳)

امام جواد(ع):
لایَنقطِعُ المزیدُ مِن اللهِ حَتّی یَنقَطِعَ الشُّکْرُ مِنَ العِبادِ.
تا زمانی که بندگان از شکرگزاری به درگاه خدا دریغ نمی‌دارند ازدیاد نعمت و تفضلات خداوند نیز از آنها دریغ نخواهد شد.

 (تحف‌العقول، ص ۴۸۰)

مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:
مَن لَم یَشکُرِ الاِنعامَ فَلیُعَدَّ مِنَ الاَنعامِ!
کسی که نعمت‌ها را سپاسگزاری نمی‌کند باید او را همدوش و در ردیف حیوانات به حساب آورد (فهرست غرر، ص ۸۰)

احادیث توحیدی

‍ پیامبر اسلام (ص):
برای "یکی" کار کن ،
همان تو را کفایت می‌کند.
کَنزُ العُمّال‌ج ۳ص۲۳

احادیث درباره دعا

پیامبر گرامی اسلام

تَرکُ الدُّعاءِ مَعصِیَةٌ 

ترک دعا گناه است

تنبیه الخواطر : ۲/۱۲۰ .

پیامبر گرامی اسلام

مُخُّ العِبادَةِ ، و لا یَهلِکُ مَعَ الدُّعاءِ أحَدٌ

دعا مغز عبادت است و با وجود دعا هیچ کس هلاک نمى شود.

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۰/۳۷ .

پیامبر گرامی اسلام

الدُّعاءُ سِلاحُ المُؤمِنِ وَ عَمودُ الدّینِ وَ نورُ السَّماواتِ و الأرضِ 

دعا سلاح مؤمن ، ستون دین، و نور آسمانها و زمین است

الکافی : ۲/۴۶۸/۱ .

پیامبر گرامی اسلام

:ما مِن شَیءٍ أکرَمَ عَلَى اللّهِ تَعالى مِنَ الدُّعاءِ

نزد خداوند متعال چیزى گرامیتر از دعا نیست

.بحار الأنوار : ۹۳/۲۹۴/۲۳ .

پیامبر گرامی اسلام

إنَّ أعجَزَ النّاسِ مَن عَجَزَ عَنِ الدُّعاءِ

:نا توانترین مردم کسى است که از دعا کردن ناتوان باشد

الأمالی للطوسی : ۸۹/۱۳۶ .

پیامبر گرامی اسلام

أفضَلُ العِبادَةِ الدُّعاءُ ، فإذا أذِنَ اللّهُ لِلعَبدِ فی الدُّعاءِ فَتَحَ لَهُ بابَ الرَّحمَةِ ، إنّهُ لَن یَهلِکَ مَعَ الدُّعاءِ أحَدٌ . 

برترین عبادت دعاست . هرگاه خداوند به بنده اذن (توفیق) دعا دهد درِ رحمت را به روى او بگشاید . با وجود دعا هرگز کسى هلاک نمى شود .

تنبیه الخواطر : ۲/۲۳۷ .

پیامبر گرامی اسلام

أفضَلُ العِبادَةِ الدُّعاءُ

برترین عبادت، دعاست .

کنز العمّال : ۳۱۳۴ .

پیامبر گرامی اسلام

عَمَلُ البِرِّ کُلُّهُ نِصفُ العِبادَةِ ، وَ الدُّعاءُ نِصفٌ

همه اعمال نیک، نیمى از عبادت است و نیم دیگر عبادت دعاست

کنز العمّال : ۳۱۳۷ .

پیامبر گرامی اسلام

یَدخُلُ الجَنَّةَ رَجُلانِ کانا یَعمَلاَنِ عَمَلاً واحِدا ، فَیَرى أحَدُهُما صاحِبَهُ فَوقَهُ ، فَیَقولُ : یا رَبِّ، بِما أعطَیتَهُ وَ کانَ عَمَلُنا واحِدا ؟ فَیَقولُ اللّهُ تَبارَکَ و تَعالى : سَألَنی وَ لَم تَسألْنی

:دو نفر، که هر دو یک کار کرده اند، به بهشت مى روند ، اما یکى از آن دو، دیگرى را برتر از خود مى بیند و مى گوید : پروردگارا! عمل ما هر دو یکسان بود، پس براى چه او را مقام بالاترى دادى؟ خداوند تبارک و تعالى مى فرماید : او از من درخواست کرد و تو نکردى .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۲/۳۹ .

امام علی

فـی وَصِیَّتِـهِ لاِبنِهِ الحَسَنِ علیه السلام ـ: اِعلَمْ أنَّ الَّذی بِیَدِهِ خَزائنُ مَلَکُوتِ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ قَد أذِنَ لِدُعائکَ ، و تَکَفَّلَ لإِجابَتِکَ ، وَ أمَرَکَ أن تَسألَهُ لِیُعطِیَکَ ، وَ هُوَ رَحیمٌ کَریمٌ ، لَم یَجعَلْ بَینَکَ وَ بَینَهُ مَن یَحجُبُکَ عَنهُ ، وَ لَم یُلْجِئْکَ إلى مَن یَشفَعُ لَکَ إلَیهِ ......... ثُمَّ جَعَلَ فی یَدِکَ مَفاتیحَ خَزائنِهِ بِما أذِنَ فیهِ مِن مَسألَتِهِ ، فَمَتى شِئتَ استَفتَحتَ بِالدُّعاءِ أبوابَ خَزائنِهِ . 

در وصیّت به فرزند خود حسن علیه السلام ـفرمود : بدان که آن کسى که ملکوت و خزاین دنیا و آخرت در دست اوست به تو اجازه داده است تا او را بخوانى و اجابت دعاى تو را ضمانت کرده و به تو فرمان داده است که از او بخواهى تا به تو عطا کند و او مهربان و بخشنده است . میان تو و خودش حجابى ننهاده و تو را به آوردن واسطه و میانجى وادار نکرده است . . . سپس کلیدهاى خزائن و گنجینه هایش را که همان دعا کردن و خواستن از اوست ، در اختیار تو نهاده است ؛ پس هر گاه تو بخواهى ، با دعا کردن درهاى گنجینه هاى او را مى گشایى .

بحار الأنوار : ۷۷/۲۰۴/۱ .

امام علی

الدُّعاءُ مفاتیحُ النَّجاحِ و مَقالِیدُ الفَلاحِ

دعا، کلید کامیابى و رستگارى است .

بحار الأنوار : ۹۳/ ۳۴۱/۱۱ .

امام علی 

الدُّعاءُ مَقالیدُ الفَلاحِ وَ مَصابیحُ النَّجاحِ

دعا، کلید رستگارى و چراغ موفّقیت است 

تنبیه الخواطر : ۲/۱۵۴ .

امام علی 

الدُّعاءُ مِفتاحُ الرَّحمَةِ وَ مِصباحُ الظُّلمَةِ . 

دعا کلید رحمت و چراغ تاریکى است 

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۰/۳۷ .

امام علی

أحَبُّ الأعمالِ إلى اللّهِ عزّ و جلّ فِی الأرضِ الدُّعاءُ

محبوبترین کار نزد خداوند عزّ و جلّ در روى زمین دعاست .

الکافی : ۲/۴۶۷/۸ .

امام علی 

أکثِرِ الدُّعاءَ تَسلَمْ مِن سَوْرَةِ الشَّیطانِ

بسیار دعا کن، تا از گزند شیطان در امان بمانى .

بحار الأنوار : ۷۸/۹/۶۴ .

امام علی

أعلَمُ النّاسِ بِاللّهِ سُبحانَهُ أکثَرُهُم لَهُ مَسألَةً

خدا شناس ترین انسان ها کسانى اند که بیشتر از دیگران، دست مسئلت به سوى خدا دراز مى کنند .

غرر الحکم : ۳۲۶۰ .

امام باقر 

الإمامُ الباقرُ علیه السلامـ لَمّا سُئلَ : کَثرَةُ القِراءَةِ أفضَلُ أو کَثرَةُ الدُّعاءِ ؟ ـ: الدُّعاءُ ، أ ما تَسمَعُ لِقَولِهِ تَعالى : «قُلْ ما یَعْبَأُ بِکُمْ ......... 

در پاسخ به این سؤال که زیاد قرآن خواندن بهتر است یا زیاد دعا کردن؟ ـفرمود : دعا کردن . مگر نشنیده اى این سخن خداوند متعال را که فرمود : «بگو : پروردگار من از [عذاب ]شما چه باک دارد [اگر دعاى شما نباشد] . . .» ؟

بحار الأنوار : ۹۳/۲۹۹/۳۰ .

امام باقر

الکافی عن زرارة عن أبی جعفر علیه السلام :إنَّ اللّهَ عزّ و جلّ یَقولُ : «إنّ الَّذینَ یَستَکبِرونَ عَن عِبادَتی سَیَدخُلونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ» قالَ : هُوَ الدُّعاءُ ، وَ أفضَلُ العِبادَةِ الدُّعاءُ . قُلتُ : «إنّ إبراهیمَ لَأَوَّاهٌ حَلیمٌ»۸ ؟ قال : الأوَّاهُ هُوَ الدَّعّاءُ . 

الکافىـ به نقل از زراره ـاز امام باقر علیه السلام : خداوند عزّ و جلّ مى فرماید: «آنان که از عبادت من کبر مى ورزند، زودا که با خوارى به جهنّم درآیند» . حضرت فرمود : منظور از عبادت، دعاست ؛ دعا برترین عبادت است . عرض کردم : مقصود از «اوّاه» در آیه «همانا ابراهیم اوّاه و بردبار بود» چیست؟ حضرت فرمود : اوّاه ، یعنى کسى که بسیار دعا کند

الکافی : ۲/۴۶۶/۱ .

امام باقر

ما مِن شَیءٍ أحَبَّ إلَى اللّهِ مِن أن یُسألَ

نزد خدا چیزى محبوبتر از این نیست که از او درخواست شود

بحار الأنوار : ۶۹/۳۹۳/۷۲ .

امام صادق

 یا میسّر اُدعُ و لا تَقُلْ : إنَّ الأمرَ قَد فُرِغَ مِنهُ ، إنَّ عِندَ اللّهِ عزّ و جلّ مَنزِلَةً لا تُنالُ إلاّ بِمَسألَةٍ. 

امام صادق علیه السلام به من فرمود : اى میسّر دعا کن و مگو : کار از کار گذشته است [و آنچه مقدّر شده همان مى شود] ، همانا نزد خداوند عزّ و جلّ مقام و منزلتى است که جز با درخواست به دست نمى آید .

الکافی : ۲/۴۶۶/۳ .

امام صادق

وَ اللّهُ مُصَیِّرٌ دُعاءَ المُؤمِنینَ یَومَ القِیامَةِ لَهُم عَمَلاً یَزیدُهُم بِهِ فِی الجَنَّةِ 

خداوند دعاى مؤمنان را براى آنان تبدیل به عمل مى کند و به سبب آن، در بهشت به ایشان فزونى مى دهد

بحار الأنوار : ۷۸/۲۹۴/۳

امام صادق

کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام رَجُلاً دَعَّاءً . 

امیر المؤمنین مردى بود که بسیار دعا مى کرد 

الکافی : ۲/۴۶۸/۸ .

پیامبر اسلام

 أ لاَ أدُلُّکُم عَلى سِلاحٍ یُنجِیکُم مِن عدوکم ، وَ یُدِرُّ أرزاقَکُم ؟ قالوا : بَلى . قالَ : تَدعُونَ رَبَّکُم بِاللَّیلِ و النَّهارِ، فَإنّ الدُّعاءُ سِلاحَ المؤمنین. 

آیا سلاحى را به شما نشان دهم که از دشمنان نجاتتان مى دهد و روزى تان را زیاد مى کند؟ عرض کردند : آرى.فرمود: شب و روز به درگاه پروردگارتان دعا کنید ؛ زیرا سلاح مؤمنین دعاست .

فلاح السلائل : ۷۲/۵ ، مکارم الأخلاق : ۲/۸/۱۹۸۰ .

امام علی

نِعمَ السِّلاحُ الدُّعاءُ

چه خوب سلاحى است دعا .

غرر الحکم : ۹۹۳۸ .

امام علی

الدُّعاءُ تُرْسُ المُؤمِنِ 

دعا سپر مؤمن است .

الکافی : ۲/۴۶۸/۴ .

امام صادق

الدُّعاءُ أنفَذُ مِنَ السِّنانِ الحَدیدِ 

دعا از نیزه تیز کارى تر است

الکافی : ۲/۴۶۹/۷ .

امام رضا

عَلَیکُم بِسِلاحِ الأنبِیاءِ . فَقیلَ : و ما سِلاحُ الأنبِیاءِ؟ قالَ : الدُّعاءُ

: بر شما باد سلاح پیامبران . عرض شد : سلاح پیامبران چیست؟ فرمود : دعا .

الکافی : ۲/۴۶۸/۵ .

پیامبر گرامی اسلام

لا یَرُدُّ القَضاءَ إلاَّ الدُّعاءُ

قضا را چیزى جز دعا بر نمى گرداند

مکارم الأخلاق : ۲/۷/۱۹۷۸ .

امام زین العابدین

الدُّعاءُ یَدفَعُ البَلاءَ النّازِلَ وَ ما لَم یَنزِلْ . 

دعا ، بلاى نازل شده و نازل نشده را دفع مى کند .

الکافی : ۲/۴۶۹/۵ .

امام کاظم

عَلَیکُم بِالدُّعاءِ ، فَإنَّ الدُّعاءَ للّهِِ ، وَ الطَّلَبَ إلى اللّهِ یَرُدُّ البَلاءَ وَ قَد قُدِّرَ وَ قُضِیَ وَ لَم یَبقَ إلاّ إمضاؤهُ ، فإِذا دُعِیَ اللّهُ عزّ و جلّ و سُئلَ صَرْفَ البَلاءِ صَرَفَهُ .

بر شما باد دعا کردن؛ زیرا دعا به درگاه خدا و مسئلت کردن از او، بلایى را که قضا و قدر الهى به آن تعلق گرفته و فقط مانده که قطعى شود، دفع مى کند . پس ، چون خداوند عزّ و جلّ خوانده شود و از او دفع بلا مسئلت گردد، آن را بر مى گرداند .

الکافی : ۲/۴۷۰/۸ .

امام صادق

عَلَیکَ بِالدُّعاءِ ، فإنَّ فیهِ شِفاءً مِن کُلِّ داءٍ

بر تو باد دعا کردن که آن شفاى هر دردى است .

مکارم الأخلاق: ۲/۱۲/۲۰۰۸.

پیامبر گرامی اسلام

اِدفَعوا أبوابَ البَلاءِ بِالدُّعاءِ . 

انواع بلاها را با دعا برطرف کنید.

بحار الأنوار:۹۳/۲۸۸/۳.

پیامبر گرامی اسلام

اِدفَعوا أبوابَ البَلاءِ بِالاستغِفارِ

انواع بلاها را با استغفار برطرف کنید .

الاُصول الستّة عشر : ۷۷ .

امام علی

إنَّ للّهِِ سُبحانَهُ سَطَواتٍ وَ نَقَماتٍ ، فَإذا نَزَلَت بِکُم فَادفَعوها بِالدُّعاءِ ، فَإنَّهُ لا یَدفَعُ البَلاءَ إلاّ الدُّعاءُ . 

:همانا خداوند سبحان را خشمها و کیفرهایى است ؛ پس هرگاه بر شما فرود آمدند ، آنها را با دعا دور سازید ؛ زیرا که بلا را چیزى جز دعا دور نمى کند

.غرر الحکم : ۳۵۱۲ .

امام صادق

:مَن تَخَوَّفَ بَلاءً یُصیبُهُ فَتَقَدَّمَ فیهِ بِالدُّعاءِ لَم یُرِهِ اللّهُ عزّ و جلّ ذلکَ البَلاءَ أبَدا . 

هر که نگران رسیدن بلایى به خود باشد و پیش از رسیدن بلا دعا کند ، خداوند عزّ و جلّ هرگز آن بلا را به او نرساند .

مکارم الأخلاق : ۲/۱۰/۱۹۹۲ .

امام کاظم

:إنَّ الدُّعاءَ یَستَقبِلُ البَلاءَ فَیَتَواقَفانِ إلى یَومِ القِیامَةِ

همانا دعا به مقابله بلا مى رود و تا روز قیامت در برابر هم مى ایستند 

.بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۰/۳۵ .

پیامبر گرامی اسلام

:تَعَرَّفْ إلَى اللّهِ فِی الرَّخاءِ یَعرِفْکَ فِی الشِّدَّةِ

هنگام آسایش، خود را به خدا بشناسان تا هنگام گرفتارى و سختى، تو را بشناسد .

بحار الأنوار : ۷۷/۸۷/۳ .

پیامبر گرامی اسلام

إذا ذَکَرَ العبدُ رَبَّهُ فی الرَّخاءِ أنْجاهُ اللّهُ مِن البلاءِ

هرگاه بنده در روزگار خوشى به یاد پروردگارش باشد ، خداوند او را از بلا مى رهاند .

.کنز العمّال : ۵۸۹۹ .

امام زین العابدین

لا تَجعَلْنی مِمَّن یُبطِرُهُ الرَّخاءُ و یَصرَعُهُ البلاءُ ، فلا یَدعُوَکَ إلاّ عِندَ حُلولِ نازِلَةٍ ، و لا یَذکُرَکَ إلاّ عِندَ وُقوعِ جائحَةٍ ، فَیصرَعُ لَکَ خَدَّهُ ، و تُرفَعُ بالمَسألَةِ إلَیکَ یَدُهُ . 

در مناجات خویش ـگفت : مرا از آنان قرار مده که خوشى، سرمستشان مى کند و بلا و گرفتارى، از پایشان در مى آورد . اینان فقط زمانى تو را مى خوانند که گرفتار شوند و تنها هنگامى به یاد تو مى افتند که به مصیبتى سخت دچار گردند ؛ در این هنگام در برابر تو به خاک مى افتند و دست خواهش به سویت دراز مى کنند .

بحار الأنوار : ۹۴/۱۳۰/۱۹ .

امام باقر

یَنبَغی للمُؤمِنِ أن یَکونَ دُعاؤهُ فِی الرَّخاءِ نَحْوا مِن دُعائهِ فِی الشِّدَّةِ

سزاوار است که مؤمن هنگام آسایش همان گونه دعا کند که هنگام گرفتارى

الکافی : ۲/۴۸۸/۱ .

امام صادق

أوْحَى اللّهُ تَبارَکَ و تَعالى إلى داوود علیه السلام : اُذکُرْنی فی سَرَّائکَ أستَجِبْ لَکَ فی ضَرَّائکَ . 

خداوند متعال به داوود علیه السلام وحى فرمود که : در زمان آسایشت به یاد من باش ، تا من هنگام گرفتارى ات دعاى تو را اجابت کنم .

مکارم الأخلاق : ۲/۱۰/۱۹۹۱ .

وحی خداوند به حضرت موسی

فیما أوحَى اللّهُ إلى موسى علیه السلام : یا موسى ، سَلْنی کلَّ ما تَحتاجُ إلَیهِ ، حتّى عَلَفَ شاتِکَ ، و مِلحَ عَجینِکَ . 

اى موسى! هر چه نیاز دارى از من بخواه ، حتّى علوفه گوسفند و نمک خمیرت را .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۳/۳۹ 

پیامبر گرامی اسلام

سَلُوا اللّهَ عزّ و جلّ ما بدا لَکُم مِن حوائجِکُم حتّى شِسعَ النَّعلِ ؛ فإنّهُ إنْ لَم یُیَسِّرْهُ لَم یَتَیسَّرْ . 

براى هر حاجتى که دارید ، حتى اگر بند کفش باشد ، دست خواهش به سوى خداوند عزّ و جلّ دراز کنید؛ زیرا تا او آن را آسان نگرداند آسان [برآورده] نشود

بحار الأنوار : ۹۳/۲۹۵/۲۳ 

پیامبر گرامی اسلام

لِیَسألْ أحدُکُم رَبَّه حاجَتَهُ کُلَّها حتّى یسألَهُ شِسْعَ نَعلِهِ إذا انقَطَعَ

هر یک از شما باید تمام نیازهاى خود را از خدا درخواست کند ؛ حتّى اگر بندِ کفشش پاره شد، آن را از خدا بخواهد .

بحار الأنوار : ۹۳/۲۹۵/۲۳ .

امام باقر

:لا تُحَقِّرُوا صَغیرا مِن حَوائجِکُم ؛ فإنّ أحَبَّ المؤمنینَ إلَى اللّهِ تَعالى أسألُهُم

حاجتهاى کوچک خود را خرد و کم اهمیت مشمارید ؛ زیرا محبوبترین مؤمنان نزد خداوند متعال کسى است که بیشترین درخواست را داشته باشد 

مکارم الأخلاق : ۲/۹۷/۲۲۷۵ .

امام صادق

علَیکُم بِالدُّعاءِ ، فإنَّکُم لا تَقَرَّبونَ إلَى اللّهِ بمِثلِهِ ، و لا تَترُکوا صَغیرةً لِصِغَرِها أنْ تَدْعُوا بِها ، إنَّ صاحِبَ الصِّغارِ هو صاحِبُ الکِبارِ 

بر شما باد دعا کردن؛ زیرا با هیچ چیز به مانند دعا، به خدا نزدیک نمى شوید . دعا کردن براى هیچ امر کوچکى را ، به خاطر ناچیز بودنش، رها نکنید ؛ زیرا حاجتهاى کوچک نیز به دست همان کسى است که حاجتهاى بزرگ به دست اوست .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۳/۳۹

پیامبر اسلام

:إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالى ......... کانَ إذا بَعَثَ نبیّاً قالَ لَهُ : إذا أحزَنَکَ أمرٌ تَکرَهُهُ فادْعُنی أستَجِبْ لَکَ ، و إنّ اللّهَ أعطَى اُمَّتی ذلکَ حیثُ یقولُ : «اُدعُونی أستَجِبْ لکم

خداوند تبارک و تعالى ......... هرگاه پیامبرى را مى فرستاد به او مى فرمود : هرگاه امر ناخوشایندى تو را اندوهگین ساخت مرا بخوان، تا پاسخت را بدهم . خداوند این را به امّت من نیز ارزانى داشته است ، آن جا که مى فرماید : «مرا بخوانید تا شما را پاسخ گویم» .

قرب الإسناد : ۸۴/۲۷۷ .

پیامبر گرامی اسلام

مَن فُتِحَ له مِن الدُّعاءِ مِنکُم فُتِحَت لَهُ أبوابُ الإجابَةِ

هر کس از شما که درِ دعا به رویش گشوده شد ، درهاى اجابت نیز به رویش گشوده شده است .

کنز العمّال : ۳۱۵۴

پیامبر اسلام

:ما کانَ اللّهُ لِیَفتَحَ لعبدٍ الدُّعاءَ فیُغلِقَ عَنهُ بابَ الإجابةِ ، اللّهُ أکرَمُ مِن ذلکَ

خدا را نسزد که درِ دعا را براى بنده اى بگشاید ولى درِ اجابت را به رویش ببندد . خدا کریمتر از آن است که چنین کند .

کنز العمّال : ۳۱۵۵ .

پیامبر گرامی اسلام

إذا أرادَ اللّهُ أن یَستَجِیبَ لعبدٍ أذِنَ لَهُ فی الدُّعاءِ

هرگاه خداوند بخواهد که خواهش بنده اى را برآورد، اجازه (توفیق) دعا کردن به او عطا فرماید .

کنز العمّال : ۳۱۵۶ .

پیامبر گرامی اسلام

مَن تَمَنّى شَیئا و هُو للّهِِ عزّ و جلّ رِضا لم یَخرُجْ مِن الدّنیا حتّى یُعْطاهُ

هر که چیزى را آرزو کند و آن چیز مورد رضاى خداوند عزّ و جلّ باشد ، از دنیا نرود، تا آن که خداوند آن چیز را بدو عطا فرماید .

الخصال : ۴/۷ .

امام علی

مَن قَرَعَ بابَ اللّهِ سبحانَهُ فُتِحَ لَهُ .

:هر که درِ [رحمت] خداى سبحان را بکوبد، آن در به رویش باز شود

غرر الحکم : ۸۲۹۲ .

امام حسن

:ما فَتَحَ اللّهُ عزّ و جلّ على أحدٍ بابَ مسألةٍ فَخَزنَ عَنهُ بابَ الإجابةِ

خداوند عزّ و جلّ باب مسئلت (دعا) را به روى هیچ کس نگشود، که باب اجابت را به روى او بسته باشد .

بحار الأنوار:۷۸/۱۱۳/۷.

امام صادق

الدُّعاءُ کَهفُ الإجابَةِ کما أنّ السَّحابَ کَهفُ المَطَرِ .

دعا، مخزن اجابت است ، همچنان که ابر مخزن باران است .

بحار الأنوار : ۹۳/۲۹۵/۲۳ .

امام صادق

أکثِرْ مِن الدُّعاءِ ، فإنّهُ مفتاحُ کلِّ رحمةٍ ، و نجاحُ کلِّ حاجةٍ ، و لا یُنالُ ما عِندَ اللّهِ إلاّ بالدُّعاءِ ، و لیسَ بابٌ یَکثُرُ قَرعُهُ إلاّ یُوشِکُ أنْ یُفتَحَ لِصاحِبِهِ

بسیار دعا کن ؛ زیرا دعا کلید هر رحمتى است و مایه روا شدن هر حاجتى و آنچه نزد خداست جز با دعا به دست نمى آید . هیچ درى نیست که بسیار کوبیده شود، مگر آن که به زودى به روى کوبنده در باز گردد .

بحار الأنوار: ۹۳/۲۹۵/۲۳.

امام صادق

اِحفَظْ آدابَ الدُّعاءِ ......... فإنْ لَم تَأتِ بشَرطِ الدّعاءِ فلا تَنتَظِر الإجابَةَ ......... و اعلَمْ أنّهُ لَو لَم یَکُنِ اللّهُ أمَرَنا بِالدُّعاءِ لکُنّا إذا أخلَصْنا الدُّعاءَ تَفَضَّلَ علَینا بالإجابَةِ ، فَکَیفَ و قَد ضَمِنَ ذلکَ لِمَن أتَى بِشرائطِ الدُّعاءِ ؟!

آداب دعا را رعایت کن . . . اگر شرایط دعا را به جا نیاوردى، منتظر اجابت مباش . . . و بدان که اگر خدا ما را به دعا کردن فرمان نداده بود، ولى ما خالصانه او را مى خواندیم ، باز از روى فضل و کرم اجابت مى کرد ، پس، چه رسد به این که خودش اجابت دعاى کسى را که شرایط آن را به جا آورد ضمانت کرده است .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۲۲/۳۶ .

پیامبر اسلام

یقولُ اللّهُ عزّ و جلّ : مَن سَألَنی و هو یَعلَمُ أنّی أضُرُّ و أنفَعُ أستَجِیبُ لَهُ 

خداوند عزّ و جلّ مى فرماید : هر کس با آگاهى از این نکته که سود و زیان به دست من است ، از من چیزى بخواهد، اجابتش مى گویم .

عدّة الداعی : ۱۳۱ .

امام صادق

قَد سَألَهُ قومٌ : نَدعو فلا یُستَجابُ لَنا ؟! ـ: لأنَّکُم تَدعونَ مَن لا تَعرِفونَهُ

در پاسخ به گروهى که از ایشان پرسیدند : چرا ما دعا مى کنیم اما مستجاب نمى شود؟ ـفرمود : چون کسى را مى خوانید که نمى شناسیدش

بحار الأنوار : ۹۳/۳۶۸/۴ .

امام صادق

فی قَولِهِ :«فَلْیَستَجِیبُوا لِی وَ لْیُؤْمِنُوا بِی»۳ـ: یَعلَمُونَ أنِّی أقدِرُ عَلَى أنْ اُعطِیَهُم ما یَسألُونِّی . 

درباره آیه: «پس ، دعوت مرا اجابت کنند و به من ایمان آورند» ـفرمود : یعنى بدانند که من مى توانم آنچه را از من مى خواهند به آنان بدهم .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۲۳/۳۷ .

حدیث قدسی

:فِیما أوحَى اللّهُ إلى موسى علیه السلام : یا موسى ، اُدْعُنی بِالقَلبِ النَّقِیِّ و اللِّسانِ الصّادقِ . 

:خداوند متعال به موسى علیه السلام وحى فرمود که: اى موسى! مرا با دل پاک و زبان راست بخوان .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۴۱/۱۱ .

امام صادق

:إنَّ العبدَ إذا دَعا اللّهَ تَبارَکَ و تَعالى بِنِیَّةٍ صادِقَةٍ و قَلبٍ مُخلِصٍ اُستُجِیبَ لَهُ بعدَ وَفائهِ بِعَهدِ اللّهِ عزّ و جلّ ، و إذا دَعا اللّهَ عزّ و جلّ لِغَیرِ نِیَّةٍ و إخلاصٍ لم یُستَجَبْ لَهُ ، أ لَیسَ اللّهُ تَعالى یقولُ : «وَ أوْفُوا بِعَهْدِی اُوفِ بِعَهْدِکُم» ؟ فَمَن وَفَى اُوفِیَ له

هرگاه بنده با نیّتى راست و درست، و دلى با اخلاص ، خداوند تبارک و تعالى را بخواند و به عهد خداوند عزّ و جلّ نیز وفا کند، دعایش مستجاب مى شود. اما اگر خداوند عزّ و جلّ را بدون نیّت و اخلاص بخواند، دعایش اجابت نشود . مگر نه این که خداوند متعال مى فرماید : «به عهد من وفا کنید، به عهد شما وفا مى کنم» ؟ پس کسى که وفا کند، وفا بیند .

الاختصاص : ۲۴۲ .

امام علی

خَیرُ الدُّعاءِ ما صَدَرَ عن صَدرٍ تَقیٍّ و قَلبٍ نَقِیٍّ

بهترین دعا، دعایى است که از سینه اى پرهیزگار و دلى پاک برخیزد .

تنبیه الخواطر : ۲/۱۵۴

پیامبر اسلام

اِعلَموا أنّ اللّهَ لا یَستجیبُ دُعاءً مِن قلبٍ غافِلٍ لاهٍ .

 بدانید که خداوند ، دعایى را که از دلى غافل و بى خبر باشد نمى پذیرد

بحار الأنوار : ۹۳/۳۲۱/۳۱ .

پیامبر گرامی اسلام

قد سُئلَ عنِ اسمِ اللّهِ الأعظمِ ـ: کُلُّ اسمٍ مِن أسماءِ اللّهِ أعظَمُ ، فَفَرِّغْ قَلبَکَ مِن کُلِّ ما سِواهُ و ادْعُهُ بِأیِّ اسمٍ شِئتَ . 

در پاسخ به این پرسش که اسم اعظم خدا چیست ـفرمود : همه اسمهاى خدا اعظمند . پس ، دل خود را از هر چه جز اوست خالى گردان و آن گاه به هر نامى که خواهى بخوانش .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۲۲/۳۶ .

امام صادق

إنَّ اللّهَ عزّ و جلّ لا یَستَجِیبُ دُعاءً بِظَهرِ قلبٍ ساهٍ ، فإذا دَعَوتَ فَأقبِلْ بقلبِکَ ، ثمّ استَیقِنْ بالإجابَةِ . 

خداوند عزّ و جلّ دعایى را که از دلى غافل و بى توجه سرزند، اجابت نمى کند . پس ، هرگاه دعا کردى، با دلت [به خدا] روى آر، و یقین بدان که در این صورت دعایت مستجاب مى شود

الکافی : ۲/۴۷۳/۱ .

امام صادق

إذا رَقَّ أحدُکُم فَلیَدعُ ، فإنَّ القلبَ لا یَرِقُّ حَتّى یَخلُصَ

هر زمان که به یکى از شما رقّت قلب دست داد ، دعا کند ؛ زیرا قلب تا خالص و پاک نشود رقّت نمى یابد .

الکافی : ۲/۴۷۷/۵ .

امام علی

کَرَمَ اللّهِ سُبحانَهُ لا یَنقُضُ حِکمَتَهُ ، فَلِذلِکَ لا یَقَعُ الإجابَةُ فی کُلِّ دَعوَةٍ

کرم خداى سبحان حکمتش را نقض نمى کند ؛ از این روست که هر دعایى مستجاب نمى شود . 

غرر الحکم : ۳۴۷۸ .

پیامبر گرامی اسلام

إنَّ کُلَّ دُعاءٍ لا یَکونُ قَبلَهُ تَمجیدٌ فَهُوَ أبتَرُ

هر دعایى که پیش از آن ستایش [خدا ]نشود نا فرجام است .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۱۷/۲۱ .

امام صادق 

در کتاب امیر المؤمنین علیه السلام آمده است: ستایش پیش از خواهش . پس ، هرگاه خداوند عزّ و جلّ را خواندى [ابتدا ]او را تمجید کن . عرض کردم: چگونه تمجیدش کنم؟ حضرت فرمود : مى گویى : اى کسى که از رگ گردن به من نزدیکترى ، اى کسى که میان انسان و دلش حائل مى شوى ، اى کسى که در بالاترین چشم اندازى، اى کسى که مثل و مانندى ندارى .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۱۵/۲۰ .

امام صادق

:إنّما هِیَ المِدحَةُ ، ثُمَّ الإقرارُ بِالذَّنبِ ، ثُمَّ المَسألَةُ

[در دعا] ابتدا باید خدا را ستود ، سپس به گناه اعتراف نمود و آن گاه حاجت خواست .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۱۸/۲۳ .

حدیث قدسی

خداوند متعال به موسى علیه السلام وحى فرمود که : اى موسى! هرگاه مرا مى خوانى ، ترسان و هراسان و بیمناک باش و چهره بر خاک بگذار و با اعضاى شریف بدنت در برابرم سجده کن و در پیشگاه من با خوارى و فروتنى بِایست و هرگاه با من راز و نیاز مى کنى ، با دلى هراسان و ترسان، راز و نیاز کن 

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۵/۱ .

حدیث قدسی

از جمله اندرزهاى خداوند متعال به عیسى علیه السلام است که : اى عیسى! مرا چون شخص اندوهگین و در حال غرق که فریادرسى ندارد ، بخوان . . . مرا جز با خوارى و زارى و خلوص مخوان ، که هر گاه با چنین حالى مرا بخوانى اجابتت کنم

بحار الأنوار : ۹۳/۳۱۴/۱۹ .

امام علی

إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالى أخْفى ......... إجابَتَهُ فی دَعوَتِهِ ، فَلا تَستَصغِرَنَّ شَیئا مِن دُعائهِ ، فَرُبَّما وَافَقَ إجابَتَهُ و أنتَ لا تَعلَمُ 

خداوند تبارک و تعالى . . . اجابت خود را در دل دعا پنهان کرده است . پس هیچ دعایى را کوچک مشمار ؛ زیرا بسا که اجابت شود و تو ندانى .

.الخصال : ۲۰۹/۳۱ .

پیامبر گرامی اسلام

خداوند مى فرماید : ......... اگر دلهاى [همه] بندگانم آرزویى همچون آرزوى دل خوش بخت ترین بنده مرا بکنند [و من آرزوى آنان را برآورم ]این آرزوها همچون سوزنى است که بنده اى از بندگان من ، آن را در آب دریا فرو برد ؛ زیرا عطاى من با یک کلام است و ابزار من نیز یک کلام و آن به این است که من به چیزى بگویم: «هست شو» هست مى شود (به محض این که هستى یافتنِ چیزى را اراده کنم هستى مى یابد).

الأمالی للطوسی : ۶۷۵/۱۴۲۴ .

پیامبر گرامی اسلام

خداوند به یکى از پیامبرانش وحى فرمود : . . . اگر اهلِ هفت آسمان و زمین همگى از من خواهشى کنند و خواهش یکایک آنان را برآورم، به اندازه پَرِ پشه اى از ملک من کم نشود . چگونه کاستى یابد ملکى که من سرپرست و خداوندگار آنم؟

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۳/۳۹

پیامبر اسلام

سَلُوا اللّهَ و أجزِلُوا ، فإنَّهُ لا یَتَعاظَمُهُ شیءٌ

از خداوند بخواهید؛ و زیاد بخواهید؛ زیرا هیچ چیز براى او زیاد و بزرگ نیست .

.بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۲/۳۹ .

امام باقر

:لا تَستَکثِرُوا شَیئا ممّا تَطلُبُونَ ، فما عِندَ اللّهِ أکثَرُ مِمّا تُقدِّرونَ

هیچ خواسته اى را زیاد مشمارید ؛ زیرا آنچه نزد خداست بیش از آن است که مى پندارید .

مکارم الأخلاق : ۲/۹۷/۲۲۷۵ .

پیامبر گرامی اسلام

دَعوةٌ فی السِّرِّ تَعدِلُ سبعینَ دَعوةً فی العَلاَنِیَةِ

:یک دعاى پنهانى برابر است با هفتاد دعاى آشکار

الدعوات : ۱۸/۷ .

امام صادق

ما یَعلَمُ عِظَمَ ثوابِ الدُّعاءِ و تَسْبیحِ العبدِ فیما بینَهُ و بَینَ نفسِهِ إلاّ اللّهُ تبارَکَ و تعالى. 

عظمتِ ثوابِ دعا و تسبیحى را که بنده در خلوت خویش کند، جز خداوند تبارک و تعالى کسى نداند .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۱۹/۲۵ 

پیامبر اسلام

:اُدْعُوا اللّهَ و أنتُم مُوقِنونَ بالإجابَةِ

خداوند را با حال یقین به اجابت بخوانید .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۵/۱ .

امام صادق

إذا دَعَوتَ فَأقبِلْ بقَلبِکَ ، و ظُنَّ حاجَتَکَ بالبابِ

گاه دعا مى کنى با دل [به خدا] روى آر و چنین پندار که حاجت و خواسته تو بر در خانه است .

الکافی : ۲/۴۷۳/۳ .

امام صادق به نقل از پیامبر 

قالَ رسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله خیرُ وقتٍ دَعَوتُم اللّهَ عزّ و جلّ فیهِ الأسحارُ ، و تلا هذهِ الآیةَ فی قولِ یعقوبَ علیه السلام : «سَوْفَ أسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی»۶ و قال : أخَّرَهُم إلى السَّحَرِ

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود : بهترین زمان براى این که خداوند عزّ و جلّ را بخوانید سحرگاهان است. سپس این آیه را که نقل سخن یعقوب علیه السلام است تلاوت کرد : «بزودى از پروردگار خود براى شما آمرزش مى خواهم» . و فرمود : [دعا کردن براى] آنها را به وقت سحر موکول کرد .

الکافی : ۲/۴۷۷/۶ .

پیامبر گرامی اسلام

مردم تا زمانى که شتاب به خرج ندهند، پیوسته در خیر و خوبى خواهند بود . عرض شد : اى رسول خدا ! درود خدا بر تو ، چگونه شتاب به خرج مى دهند؟ فرمود : به این که بگویند : دعا کردیم، اما مستجاب نشد .

تنبیه الخواطر : ۱/۶

امام صادق

إنَّ العَبدَ إذا دَعا لَم یَزَلِ اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى فی حاجَتِهِ ما لَم یَسْتَعجِلْ

هرگاه بنده دعا کند ، خداوند تبارک و تعالى پیوسته در فکر حاجت اوست، به شرط آن که بنده شتاب به خرج ندهد .

الکافی : ۲/۴۷۴/۱ .

امام صادق

مؤمن پیوسته در خیر و امیدوارى و رحمت خداست مادام که عجله نشان ندهد و نومیدانه دست از دعا نکشد . [راوى مى گوید : ]عرض کردم : چگونه عجله نشان مى دهد؟ فرمود : مى گوید: مدّتهاست دعا مى کنم و اجابتى نمى بینم.

الکافی : ۲/۴۹۰/۸ ، بحار الأنوار : ۹۳/۳۷۴/۱۶ .

امام علی

قالَ اللّهُ عزّ و جلّ مِن فَوقِ عَرشِهِ : یا عِبادِی ، اُعبُدُونی فیما أمَرتُکُم بِهِ ، وَ لا تُعَلِّمُونی ما یُصلِحُکُم ، فَإنّی أعلَمُ بِهِ و لا أبخَلُ علیکم بِمَصالِحِکُم

خداوند عزّ و جلّ از فراز عرش خود فرمود: اى بندگان من! مرا عبادت کنید بر اساس آنچه به شما دستور داده ام و به من نیاموزید که چه چیز به صلاح شماست ؛ زیرا من به آن داناترم و آنچه را به صلاح شماست از شما دریغ نمى کنم .

.تنبیه الخواطر : ۲/۱۰۸

پیامبر گرامی اسلام

قالَ اللّهُ تَبارَکَ و تَعالى : یا بنَ آدَمَ ، أطِعْنی فیما أمَرتُکَ ، و لا تُعَلِّمْنی ما یُصلِحُکَ . 

خداوند تبارک و تعالى فرموده است : اى آدمیزاد! از فرمانى که به تو داده ام اطاعت کن و صلاح کار خود را به من نیاموز .

بحار الأنوار : ۷۱/۱۷۸/۲۴ .

حدیث قدسی

إنَّ اللّهَ أوحَى إلى داوود علیه السلام : یا داوود ، إنّه لَیسَ عبدٌ مِن عبادِی یُطِیعُنی فیما آمُرُهُ إلاّ أعطَیتُهُ قَبلَ أن یَسألَنی ، و أستَجِیبُ له قَبلَ أن یَدعُوَنی

خداوند به داوود علیه السلام وحى فرمود که : اى داوود! هیچ بنده اى نیست که از فرمان من اطاعت کند ، مگر آن که خواسته او را پیش از آن که بگوید برآورم و پیش از آن که مرا بخواند پاسخش گویم

بحار الأنوار : ۹۳/۳۷۶/۱۶ .

فاطمه زهرا

مَن أصعَدَ إلى اللّهِ خالصَ عبادَتِهِ أهبَطَ اللّهُ عزّ و جلّ له أفضَلَ مَصلَحَتِهِ

هر که عبادت خالصانه خود را به درگاه خدا فرا برد ، خداوند عزّ و جلّ بهترین کارى را که به صلاح اوست برایش فرو فرستد .

تنبیه الخواطر : ۲/۱۰۸ .

امام حسن

أنا الضَّامِنُ لِمَن لَم یَهجُسْ فی قلبِهِ إلاّ الرّضا أن یَدعُوَ اللّهَ فَیُستَجابَ لَهُ 

کسى که در دلش هوایى جز خشنودى [خدا] نگذرد، من ضمانت مى کنم که خداوند دعایش را مستجاب کند .

بحار الأنوار : ۴۳/۳۵۱/۲۵ .

امام زین العابدین

مَن لم یَرجُ النّاسَ فی شیءٍ و رَدَّ أمرَهُ إلى اللّهِ عزّ و جلّ فی جمیعِ اُمورِهِ استَجابَ اللّهُ عزّ و جلّ لَهُ فی کلِّ شیءٍ . 

که در هیچ کارى به مردم امید نبندد و همه کارهاى خود را به خداوند عزّ و جلّ وا گذارد، خداوند هر خواسته اى که او داشته باشد اجابت کند

.بحار الأنوار : ۷۵/۱۱۰/۱۶ .

امام صادق

:إذا أرادَ أحدُکُم أن لا یَسألَ رَبَّهُ شیئا إلاّ أعطاهُ فَلْیَیأسْ مِن النّاسِ کُلِّهِم، و لا یکونُ لَهُ رجاءٌ إلاّ عندَ اللّهِ، فإذا عَلِمَ اللّهُ عزّ و جلّ ذلکَ مِن قلبِهِ لم یَسألِ اللّهَ شیئا إلاّ أعطاهُ

هر گاه یکى از شما بخواهد که هر چه از خداوند طلب کند به او بدهد، باید از همه مردم چشم امید برکند و جز به خدا امید نبندد . پس ، چون خداوند عزّ و جلّ دانست که او براستى از ته قلب چنین است، هر چه از خدا بخواهد عطایش کند .

.الکافی : ۲/۱۴۸/۲ .

امام صادق 

دلهاى خود را وارسى کنید . اگر دیدید جز رضایت و خشنودى از خدا و کرده هاى او در دلتان نمى یابید در این صورت هر چه مى خواهید از او طلب کنید .

الأمالی للمفید : ۵۴/۱ .

پیامبر گرامی اسلام

:قالَ اللّهُ عزّ و جلّ : ما مِن مَخلوقٍ یَعتَصِمُ بمخلوقٍ دُونی إلاّ قَطَعتُ أسبابَ السماواتِ و أسبابَ الأرضِ مِن دُونِهِ ، فإن سَألَنی لَم اُعطِهِ و إن دَعانی لَم اُجِبْهُ

خداوند عزّ و جلّ فرموده است : هر مخلوقى که به کسى جز من متوسل شود ، دستش را از اسباب آسمانها و زمین کوتاه کنم و آن گاه چون چیزى از من بخواهد، عطایش نکنم و چون مرا بخواند، پاسخش ندهم .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۰۴/۳۹ .

امام صادق

موسى بن عمران بر یکى از یاران خود که در حال سجده بود گذشت و کارش را که انجام داد و برگشت دید او همچنان در حال سجده است . موسى علیه السلام به او گفت : اگر حاجتت به دست من بر آورده مى شد، آن را روا مى ساختم . خداوند عزّ و جلّ به موسى وحى فرمود که : اى موسى! اگر چندان سجده کند که گردنش بشکند، خواهشش را نپذیرم، مگر آن که از آنچه من ناخوش دارم دست کشیده به آنچه دوست دارم روى آورد (کارهاى زشت را رها کرده، کارهاى خدا پسند انجام دهد) .

الکافی : ۸/۱۲۹/۹۸ .

امام علی

:لا یُقَنِّطَنَّکَ إبطاءُ إجابتِهِ ، فإنَّ العطیَّةَ على قَدْرِ النِّیَّةِ ، و ربّما اُخِّرَتْ عنکَ الإجابةُ لِیَکونَ ذلکَ أعظَمَ لِأجرِ السائلِ و أجزَلَ لِعَطاءِ الآمِلِ ، و ربّما سألتَ الشیءَ فلم تُؤْتاهُ و اُوتیتَ خیرا مِنهُ عاجِلاً أو آجِلاً ، أو صُرِفَ عنکَ لِما هُوَ خیرٌ لکَ ، فَلَرُبَّ أمرٍ قد طَلِبْتَهُ و فیهِ هلاکُ دینِکَ لو اُوتیتَهُ

تأخیر در اجابت دعا تو را نومید نگرداند ؛ زیرا بخشش [خداوند] بسته به نیّت [او ]است ؛ چه بسا که در برآوردن خواهشت تأخیر شود تا بدین وسیله خواهنده را پاداش بزرگتر و امیدوار [به بخشش الهى] را بخشش بیشتر دهد ؛ بسا باشد که چیزى بخواهى و به تو داده نشود اما دیر یا زود بهتر از آن به تو داده شود ، یا براى خیر و مصلحت تو از تو دریغ شده است . و بسا خواسته اى که اگر برآورده شود موجب نابودى و تباهى دین تو گردد .

کشف المحجّة : ۲۲۸ .

امام علی

یُقَنِّطَنَّکَ تأخیرُ إجابةِ الدُّعاءِ ، فإنَّ العطیّةَ على قَدْرِ النِّیّةِ .

تأخیر در اجابت دعا تو را نومید نگرداند ؛ زیرا بخشش بستگى به نیّت دارد .

غرر الحکم : ۱۰۳۵۶ .

امام صادق

زمانى که خداوند عزّ و جلّ [در پاسخ به خواسته موسى و هارون براى هلاک فرعون] فرمود : «هر آینه دعاى شما اجابت شد» تا زمانى که فرعون نابود شد، چهل سال طول کشید 

الکافی : ۲/۴۸۹/۵ .

امام علی 

گاه چیزى را [از خدا ]مى خواهى اما به تو داده نمى شود، و دیر یا زود بهتر از آن به تو داده مى شود ، یا به خاطر آنچه خیر و مصلحت تو در آن است، از برآورده شدن خواسته ات دریغ مى شود ؛ زیرا بسا خواسته اى که اگر بر آورده شود به نابودى دین تو مى انجامد . پس ، چیزى بخواه که زیبایى و نیکى اش برایت مى ماند و پیامد سوئى ندارد .

نهج البلاغة : الکتاب ۳۱ .

پیامبر اسلام 

هرگاه این شرایط دعا را که گفتم، رعایت کردى و نیّت و درونت را براى خدا پاک و خالص گردانیدى، بشارت باد تو را به یکى از این سه چیز : یا خواهشت بزودى برآورده مى شود ، یا بهتر از آن براى تو ذخیره مى گردد ، یا بلایى را از تو بر مى گرداند، که اگر آن را بر تو مى فرستاد ، نابود مى شدى .

بحار الأنوار : ۹۳/۳۲۳/۳۶ .

پیامبر گرامی اسلام

إنَّ رَبَّکم حَیِیٌّ کریمٌ ، یَستَحیِی أن یَبسُطَ العبدُ یَدَیهِ إلَیهِ فَیَرُدَّهُما صِفرا

همانا پروردگار شما با حیا و بخشنده است و شرم دارد از این که بنده دست [خواهش] به سوى او بگشاید و دست خالى بازش گرداند .

کنز العمّال : ۳۱۲۸ .

امام زین العابدین

المؤمنُ مِن دُعائهِ على ثلاثٍ: إمّا أن یُدَّخَرَ لَهُ ، و إمّا أن یُعَجَّلَ لَهُ ، و إمّا أن یَدْفَعَ عَنهُ بَلاءً یُریدُ أن یُصِیبَهُ . 

دعاى مؤمن از سه حال خارج نیست : یا برایش ذخیره مى گردد ، یا در دنیا برآورده مى شود ، یا بلایى را که مى خواهد به او برسد، دفع مى کند

.تحف العقول : ۲۸۰ .

امام علی

درباره کسى که مدّعى امیدوار بودن است ـفرمود : به گمان خود ادّعا مى کند که به خدا امید دارد ؛ به خداى بزرگ قسم که دروغ مى گوید؛ و گرنه چرا امیدوارى او در کردارش پیدا نیست؟ چه ، هرکه امیدوار باشد ، امید او از کردارش معلوم مى شود . هر امیدى ، جز امید به خدا ، دیوانگى است و هر ترس حقیقى ، جز ترس از خدا ، آفت و بیمارى است .

نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۰ ، انظر تمام الکلام.

امام علی

 لا یَرجُوَنَّ أحَدٌ مِنکُم إلاّ رَبَّهُ ، و لا یَخافَنَّ إلاّ ذَنبَهُ 

هیچ یک از شما جز به پروردگار خویش امید نبندد و جز از گناه خود نترسد

نهج البلاغة : الحکمة ۸۲

امام علی

اِجعَلُوا کُلَّ رجائکُم للّهِِ سبحانَهُ و لا تَرجُوا أحَدا سِواهُ ، فإنّهُ ما رَجا أحَدٌ غَیرَ اللّهِ تعالى إلاّ خابَ . 

هر چه امید دارید ، به خداى سبحان داشته باشید و به کسى جز او امید مبندید ؛ زیرا هیچ کس، به غیر خداوند متعال امید نبست، مگر آن که نومید بازگشت .

غرر الحکم : ۲۵۱۱ .

احادیث درباره توکل کردن به خداوند

امام على علیه‌السلام:
اَلتَّوَکُلُّ عَلَى اللّه‌ِ نَجاةً مِنْ کُلِّ سوءٍ وَحِرْزٌ مِنْ کُلِّ عَدُوٍّ؛

۰.توکل بر خداوند، مایه نجات از هر بدى و محفوظ بودن از هر دشمنى است.

بحارالأنوار ۷۸/۷۹/۵۶

امام على علیه‌السلام:

مَنْ تَوکَّلَ عَلَى اللّه‌ِ ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَتَسَهَّلَتْ عَلَیْهِ الأَْسْبابِ؛

۰.هر کس به خدا توکل کند، دشوارى‌ها براى او آسان مى‌شود و اسباب برایش فراهم مى‌گردد.

. غررالحکم ۵/۴۲۵/۹۰۲۸

رسول اکرم صلى‌الله‌علیه‌و‌آله:

مَنْ تَوَکَّلَ عَلَى اللّه‌ِ کَفاهُ مَؤنَتَهُ وَرِزْقَهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ؛

۰.هر کس به خدا توکل کند، خداوند هزینه او را کفایت مى‌کند و از جایى که گمان نمى‌برد به او روزى مى‌دهد

کنزالعمال ۳/۱۰۳/۵۶۹۳

امام صادق علیه‌السلام:

إِنَّ الغِنى وَالْعِزَّ یَجولانِ فَإِذا ظَفِرا بِمَوْضِعِ التَّوَکُّلِ أَوْ طَنا؛

۰.بى‌نیازى و عزّت به هر طرف مى‌گردند و چون به جایگاه توکل دست یافتند در آنجا قرار مى‌گیرند.

جامع الأخبار ص۳۲۲

رسول اکرم صلى‌الله‌علیه‌و‌آله:

اَلطِّیَرَةُ شِرْکُ وَمامِنّا إِلاّ وَلکِنَّ اللّه‌َ یُذْهِبُهُ بِالتَّوَکُّلِ؛

فال بد زدن شرک‌است‌وهیچ‌کس‌ازمانیست‌مگراین‌که‌به‌نحوى‌دستخوش فال بد زدن مى‌شود، اما خداوند با توکل به او آن را از بین مى‌برد.

 سنن ابن ماجه۲/۱۱۷۰/۳۵۳۸

امام کاظم علیه‌السلام:
لَمّا سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعالى: (وَمَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللّه‌ِ فَهُوَ حَسْبُهُ) ـ: اَلتَّوَکُّلُ عَلَى اللّه‌ِ دَرَجاتٌ، مِنْها أَنْ تَتَوَکَّلَ عَلَى اللّه‌ِ فى اُمورِکَ کُلِّها فَما فَعَلَ بِکَ کُنْتَ عَنْهُ راضیا تَعْلَمُ أنَّهُ لایَألوکَ خَیْرا وَفَضْلاً وَتَعْلَمُ أَنَّ الْحُکْمَ فى ذلِکَ لَهُ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّه‌ِ بِتَفویضِ ذلِکَ إِلَیْهِ وَثِقْ بِهِ فیها وَفى غَیْرِها؛

۰.در پاسخ به سؤال از آیه «و هر کس به خدا توکل کند او براى وى بس است» توکل کردن بر خدا درجاتى دارد: یکى از آنها این است که در تمام کارهایت به خدا توکل کنى و هر چه با تو کرد از او خشنود باشى و بدانى که او نسبت به تو از هیچ خیر و تفضّلى کوتاهى نمى‌کند و بدانى که در این باره حکم، حکم اوست، پس با واگذارى کارهایت به خدا بر او توکل کن و در آن کارها و دیگر کارها به او اعتماد داشته باش.

کافى ۲/۶۵/۵

رسول اکرم صلى‌الله‌علیه‌و‌آله:

یَقولُ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ ما مِنْ مَخْلوقٍ یَعْتَصِمُ دونى إِلاّ قَطَعْتُ أسْبابَ السَّماواتِ وَأسبابَ الأَْرْضِ مِنْ دونِهِ فَإِنْ سَأَلَنى لَمْ اُعْطِهِ وَإِنْ دَعانى لَمْ اُجِبْهُ؛

۰.خداوند عزوجل مى‌فرماید: هیچ مخلوقى نیست که به غیر من پناه ببرد، مگر این که دستش را از اسباب و ریسمان‌هاى آسمانها و زمین کوتاه کنم، پس اگر از من بخواهد عطایش نکنم و اگر مرا بخواند جوابش ندهم.

امالى طوسى۵۸۵/۱۲۱۰

الإمامُ علیٌّ علیه السلام :

 الإیمانُ لَهُ أرکانٌ أربعَةٌ : التَّوکُّلُ علَى اللّه ِ ، و تَفویضُ الأمرِ إلَى اللّه ِ ، و الرِّضا بِقَضاء اللّه ِ ، و التِّسلیمُ لأمرِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ . 

ایمان چهار رکن دارد: توکّل بر خدا، وا گذارى کار به خدا، راضى بودن به قضاى خدا و تسلیم بودن در برابر فرمان خداوند عزّ و جلّ.

الکافی : ۲/۴۷/۲.

امام علی 

التَّوکُّلُ خَیرُ عِمادٍ

توکّل، بهترین تکیه گاه است

غرر الحکم : ۴۹۲

امام علی

التَّوکُّلُ بِضاعَةٌ

توکل سرمایه است

غرر الحکم : ۲۴۹

امام علی 

التَّوکُّلُ حِصنُ الحِکمَةِ

توکل دژ حکمت است 

غرر الحکم : ۵۴۴.

امام علی

صَلاحُ العِبادَةِ التَّوکُّلُ

درستی عبادت به توکل است

غرر الحکم : ۵۸۰۲.

امام علی

فی التَّوکُّلِ حَقیقَةُ الإیقانِ

حقیقت یقین   در  توکل است

.غرر الحکم : ۶۴۸۴.

جَبرئیلُ علیه السلام : 

العِلمُ بأنّ المَخلوقَ لا یَضُرُّ و لا یَنفَعُ ، و لا یُعطی و لا یَمنَعُ ، و استِعمالُ الیَأسِ مِن الخَلقِ ، فإذا کانَ العَبدُ کذلکَ لَم یَعمَلْ لأحَدٍ سِوَى اللّه ِ ، و لَم یَرْجُ و لَم یَخَفْ سِوَى اللّه ِ ، و لَم یَطمَعْ فی أحَدٍ سِوَى اللّه ِ ، فهذا هُو التَّوکُّلُ . 

دانستن این مطلب که مخلوق نه زیانى مى زند و نه سودى مى رساند، نه مى دهد و نه جلوگیرى مى کند، و چشم امید برکندن از خلق. هرگاه بنده چنین باشد، دیگر براى احدى جز خداوند کار نمى کند و امید و بیمش از کسى جز خداوند نیست و چشم طمع به هیچ کس جز خدا ندارد. این است توکّل.

معانی الأخبار : ۲۶۱/۱ ، انظر تمام الحدیث فی بحار الأنوار : ۷۷/۲۰/۴.

امام علی

التَّوکُّلُ التَّبَرِّی مِن الحَولِ و القُوَّةِ ، و انتِظارُ ما یَأتی بِهِ القَدَرُ . 

توکّل، مبرّا شدن از نیرو و توانایى [خود] و چشم به راه مقدّرات بودن است.

.غرر الحکم : ۱۹۱۶

امام علی

حَسبُکَ مِن تَوکُّلِکَ أن لا تَرى لِرِزقِکَ مُجرِیا إلاّ اللّه َ سُبحانَهُا

از توکّلت تو را همین بس که براى خود روزى رسانى جز خداوند سبحان نبینى

غرر الحکم : ۴۸۹۵.

امام صادق

أن لا تَخافَ مَعَ اللّه ِ شَیئا

توکل یعنی اینکه با [وجود] خدا از چیزى نترسى.

بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۶/۷۴.

امام صادق

مِن التَّوَکُّلِ أن لا تَخافَ مَع اللّه ِ غَیرَهُ .

نشانه] توکّل این است که با وجود خدا از غیر او نترسى.

بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۸/۷۵.

امام صادق

أدنى حَدِّ التَّوَکُّلِ أن لا تُسابِقَ مَقدورَکَ بِالهِمَّةِ ، و لا تُطالِعَ مَقسومَکَ ، و لا تَستَشرِفَ مَعدومَکَ ، فتَنقُضَ بأحَدِهِما عَقدَ إیمانِکَ و أنتَ لا تَشعُرُ 

کمترین مرتبه توکّل این است که سعى نکنى بر آنچه برایت مقدّر شده پیشى بگیرى [و آن را پیش از وقتْ طلبى] و به سوى آنچه [از روزى که ]قسمت توست نشتابى و به آنچه به تو نمى رسد چشم ندوزى، تا در نتیجه، با یکى از این کارها، ندانسته، رشته ایمان خود را از هم بگسلى.

بحار الأنوار : ۷۱ / ۱۴۷ / ۴۲.

امام صادق

الکافى امام صادق علیه السلام فرمود : هیچ چیز نیست، مگر اینکه حدّى دارد. عرض کردم: فدایت شوم، حدّ توکل چیست؟ فرمود: یقین. عرض کردم: حدّ یقین چیست؟ فرمود: اینکه از چیزى جز خدا نترسى.

الکافی : ۲/۵۷/۱.

پیامبر گرامی اسلام

کسانی از امّت من بى حساب وارد بهشت مى شوند. آنان کسانى هستند که تعویذ و رُقیه نمى بندند و فال بد نمى زنند و به پروردگارشان توکّل مى کنند.

کنز العمّال : ۵۶۸۳.

نمرود به وسیله منجنیق را ابراهیم به طرف آتش پرتاب شد . جبرئیل خود را به ابراهیم، که در میان هوا بود، رساند و گفت: آیا حاجتى دارى؟ ابراهیم فرمود: به تو نه خداوند مرا بس است و او نیکو حمایتگرى است.

بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۵/۷۰.

وقتى ابراهیم را با منجنیق پرتاب کردند، جبرئیل در میان هوا خود را به او رساند و گفت: اى ابراهیم آیا از من خواسته اى دارى؟ ابراهیم علیه السلام گفت: از تو، نه، اما از پروردگار عالمیان چرا

تفسیر القمّی : ۲/۷۳

امام علی 

التَّوکُّلُ مِن قُوَّةِ الیَقینِ

توکّل [ناشى] از نیرومندى یقین است.

غرر الحکم : ۶۹۹.

امام علی 

بِحُسنِ التَّوکُّلِ یُستَدَلُّ على حُسنِ الإیقانِ . 

از توکّل راستین به یقین راستین پى برده مى شود.

غرر الحکم : ۴۲۸۶.

امام علی

حُسنُ تَوکُّلِ العَبدِ علَى اللّه ِ على قَدرِ ثِقَتِهِ بهِ .

 نیکویى توکّل بنده به خدا، به اندازه اطمینانش به خداست

غرر الحکم : ۴۸۳۲.

امام علی

یَنبَغی لِمَن رَضِیَ بقَضاءِ اللّه ِ سبحانَهُ أن یَتَوکَّلَ علَیهِ

سزاوار است کسى که به قضاى خدا رضایت داده به او توکّل کند.

غرر الحکم : ۱۰۹۳۶.

امام صادق

ثِقْ باللّه ِ تَکُن مُؤمِنا

خدا اعتماد کن، تا مؤمن باشى

بحار الأنوار : ۷۱/۱۳۵/۱۵.

پیامبر گرامی اسلام 

مَن أحَبَّ أن یَکونَ أقوَى النّاسِ فلْیَتَوکَّلْ علَى اللّه ِ تعالی

هرکه دوست دارد نیرومندترین مردم باشد، باید به خدا توکّل کند

جامع الأخبار : ۳۲۱/۹۰۴

امام علی 

أصلُ قُوَّةِ القَلبِ التَّوکُّلُ علَى اللّه ِ 

منشأ قوّت قلب، توکّل به خداست.

غرر الحکم : ۳۰۸۲.

امام علی 

مَن کانَ مُتَوکِّلاً لَم یَعدِمِ الإعانَةَ

کسى که اهل توکّل باشد کمک [خداوند] را از دست نمى دهد.

غرر الحکم : ۸۱۲۸.

امام علی 

 مَن تَوکَّلَ علَى اللّه ِ أضاءَت لَهُ الشُّبُهاتُ

هرکه به خدا توکّل کند، [تاریکى] شبهات برایش روشن شود

غرر الحکم : ۸۹۸۵.

امام علی

لَیسَ لِمُتَوَکِّلٍ عَناءٌ 

براى هیچ توکّل کننده اى رنجى نیست 

غرر الحکم : ۷۴۵۱.

امام علی

کَیفَ یَتَخَلَّصُ مِن عَناءِ الحِرصِ مَن لَم یَصدُقْ تَوکُّلُهُ

چگونه از رنج آزمندى برهد کسى که توکّلش درست و راستین نیست

غرر الحکم : ۷۰۰۷.

امام علی

الاتِّکالُ علَى القَضاءِ أروَحُ

توکّل کردن به قضا[ى خداوند ]آسایش بخش تر است

غرر الحکم : ۱۳۱۸.

امام علی

 یا أیُّها النّاسُ، تَوَکَّلوا علَى اللّه ِ وثِقُوا بهِ ؛ فإنّهُ یَکفی مِمَّن سِواهُ

اى مردم! به خدا توکّل و اعتماد کنید؛ زیرا که او [انسان را] از ماسواى خود بى نیاز مى کند.

کنز العمّال : ۸۵۱۳.

امام علی

الثِّقَةُ باللّه ِ حِصنٌ لا یَتَحَصَّنُ فیهِ إلاّ مُؤمنٌ أمِینٌ  

اعتماد به خدا، دژى است که کسى جز مؤمن امین در آن پناه نگیرد

بحار الأنوار : ۷۸/۷۹/۵۶.

امام علی

الثِّقَةُ باللّه ِ أقوى أمَلٍ 

اعتماد به خدا، محکم ترین امید است.

غرر الحکم : ۶۰۵.

امام علی

مَن وَثِقَ باللّه ِ أراهُ السُّرورَ ، و مَن تَوَکَّلَ علَیهِ کَفاهُ الاُمورَ

هر که به خدا اعتماد کند، خداوند شادمانى نشانش دهد و هر که به او توکّل کند، خداوند کارهایش را کفایت کند.

جامع الأخبار : ۳۲۲/۹۰۵

امام باقر 

مَن تَوَکَّلَ علَى اللّه ِ لا یُغلَبْ ، و مَنِ اعتَصمَ باللّه ِ لا یُهزَمْ

آنکه به خدا توکّل کند، مغلوب نشود و آنکه به خدا توسّل جوید، شکست نخورد.

جامع الأخبار : ۳۲۲/۹۰۷.

امام محمد باقر

مَن هذا الّذی سَألَ اللّه َ فلَم یُعطِهِ ؟ أو تَوکَّلَ علَیهِ فلَم یَکفِهِ ؟ أو وَثِقَ بهِ فلَم یُنجِهِ ؟ 

کیست که از خدا خواسته باشد و خدا به او نداده باشد؟یا بر خدا توکّل کرده باشد و او کفایتش ننموده باشد؟یا به او اعتماد کرده باشد و خدا نجاتش نداده باشد؟

بحار الأنوار : ۷۸/۱۸۳/۸.

امام جواد

الثِّقَةُ باللّه ِ تعالى ثَمَنٌ لِکُلِّ غالٍ ، و سُلَّمٌ إلى کُلِّ عالٍ

اعتمادِ به خداوند متعال، بهاى هر چیز گرانى است و نردبان رسیدن به هر بلندایى.

بحار الأنوار : ۷۸/ ۳۶۴/ ۵.

لُقمانُ علیه السلام :

 یا بُنَیَّ ، ثِقْ باللّه ِ عَزَّ و جلَّ ثُمّ سَلْ فی النّاسِ : هَل مِن أحَدٍ وَثِقَ باللّه ِ فلَم یُنجِهِ ؟! یا بُنَیَّ ، تَوَکَّلْ علَى اللّه ِ ثُمّ سَلْ فی النّاسِ : مَن ذا الّذی تَوَکَّلَ علَى اللّه ِ فلَم یَکفِه

.لقمان فرمود : فرزندم به خداوند عزّ و جلّ اعتماد کن و آنگاه در میان مردم پرس و جو کن [ببین ]آیا کسى هست که به خدا اعتماد کرده باشد و خداوند او را نجات نداده باشد؟ فرزندم به خدا توکّل کن و سپس در میان مردم پرسش کن که: کیست که به خدا توکّل کرده و خداوند کفایتش نکرده باشد

بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۶/۷۳

پیامبر گرامی اسلام

لَو أنّ النّاسَ کُلَّهُم أخَذوا بهذهِ الآیَةِ لَکَفَتهُم : «وَ مَن یَتَوکَّلْ علَى اللّه ِ فَهُوَ حَسْبُهُ إنَّ اللّه َ بالِغُ أمْرِهِ» . 

اگر همه مردم به این آیه عمل مى کردند ، آنان را بسنده بود: «و هر که به خدا توکّل کند ، همو او براى وى بس است، همانا خدا به انجام رساننده فرمان خود است

کنز العمّال : ۵۶۹۳.

پیامبر گرامی اسلام

آله : لَو أنَّکُم تَتَوکَّلونَ علَى اللّه ِ حَقَّ تَوَکُّلِهِ لَرَزقَکُم کما یَرزُقُ الطَّیرَ ، تَغدو خِماصا و تَرُوحُ بِطانا . 

اگر شما، چنان که باید، به خدا توکّل کنید، خداوند همان گونه که پرنده را روزى مى دهد؛ با شکم خالى مى رود و با شکم پر بر مى گردد، شما را نیز روزى مى دهد.

کنز العمّال : ۵۶۸۴

پیامبر  گرامی  اسلام

مَن تَوَکَّلَ و قَنَعَ و رَضِیَ کُفِیَ المَطلَبَ 

هر که توکّل کند، و قانع و راضى باشد، خواسته هایش کارسازى شود.

بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۴/۶۶.

امام علی

أیُّها النّاسُ، تَوَکَّلوا علَى اللّه ِ وثِقُوا بهِ فإنّهُ یَکفی مِمَّن سِواهُ

گشود. 

اى مردم! بر خدا توکّل کنید و به او اعتماد نمایید؛ زیرا او از همه چیز بى نیاز مى سازد.

شرح نهج البلاغة : ۲/۲۷۰.

امام علی

التَّوَکُّلُ کِفایَةٌ

توکّل بر خدا، کارساز همه امور است

غرر الحکم : ۷۲.

امام علی

التَّوَکُّلُ کِفایَةٌ شَریفَةٌ لِمَنِ اعتَمَدَ علَیهِ . 

توکّل بر خدا، کارساز ارزنده اى است براى کسى که به آن تکیه کند.

غرر الحکم : ۱۵۵۹.

امام علی

تَوَکَّلْ علَى اللّه ِ سبحانَهُ ، فإنَّهُ قَد تَکفَّلَ بکِفایَةِ المُتَوَکِّلینَ علَیهِ

خداوند سبحان توکّل کن؛ زیرا که او کارسازى توکّل کنندگانِ به خود را ضمانت کرده است.

.غرر الحکم : ۴۵۰۴.

امام علی

اللّهُمّ إنّکَ آنَسُ الآنِسِینَ(المُؤانِسِینَ)لأولیائکَ،و أحضَرُهُم بِالکِفایَةِ لِلمُتَوَکِّلینَ علَیکَ

خداوندا تو براى دوستان خود دل آرامترین انیسانى و آماده ترین آنها براى کارسازى امور توکّل کنندگان بر خود مى باشى

نهج البلاغة : الخطبة ۲۲۷.

امام صادق

مَن اُعطِیَ التَّوَکُّلَ اُعطِیَ الکِفایَةَ . ثُمّ قالَ : أ تَلَوتَ کِتابَ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ «و مَن یَتَوکَّلْ علَى اللّه ِ فَهُوَ حَسْبُهُ» 

 به هر که توکّل داده شود، بسندگى داده شود. سپس فرمود: آیا کتاب خداوند عزّ و جلّ را تلاوت کرده اى: «و هر که به خدا توکّل کند او براى وى بس است»

الکافی : ۲/۶۵/۶

امام جواد

منِ انقَطَعَ إلى غَیرِ اللّه ِ وَکَلَهُ اللّه ُ إلَیهِ

هر که به غیر خدا رو کند، خداوند او را به همان وا گذارد

الدرّة الباهرة : ۳۹.

امام کاظم

التَّوَکُّلُ علَى اللّه ِ دَرَجاتٌ ؛ مِنها أن تَتَوکَّلَ علَى اللّه ِ فی اُمورِکَ کُلِّها ، فما فَعلَ بِکَ کُنتَ عَنهُ راضِیا ، تَعلَمُ أنّهُ لا یَألُوکَ خَیرا و فَضلاً ، و تَعلَمُ أنّ الحُکمَ فی ذلکَ لَهُ ، فتَوکَّلْ علَى اللّه ِ بِتَفویضِ ذلکَ إلَیهِ ، و ثِقْ بهِ فِیها و فی غَیرِها . 

توکّل کردن به خداوند درجاتى دارد: یکى از آنها این است که در تمام کارهایت به خدا توکّل کنى و هر چه با تو کرد از او راضى و خشنود باشى و بدانى که او نسبت به تو از هیچ خیر و تفضّلى کوتاهى نمى کند و بدانى که در این باره حکم، حکم اوست، پس با وا گذارى کارهایت به خدا بر او توکّل کن و در آن کارها و دیگر کارها به او اعتماد داشته باش.

الکافی : ۲/۶۵/۵.

امام رضا

التَّوکُّلُ دَرَجاتٌ ؛ مِنها أن تَثِقَ بهِ فی أمرِکَ کُلِّهِ فیما فَعَلَ بِکَ ، فما فَعَلَ بِکَ کُنتَ راضِیا ، و تَعلَمُ أنّهُ لَم یَألُکَ خَیرا و نَظَرا ، و تَعلَمُ أنّ الحُکمَ فی ذلکَ لَهُ ، فتَتَوکَّلُ علَیهِ بِتَفویضِ ذلکَ إلَیهِ . و مِن ذلکَ الإیمانُ بِغُیوبِ اللّه ِ الّتی لَم یُحِطْ عِلمُکَ بِها ، فوَکَلتَ عِلمَها إلَیهِ و إلى اُمَنائهِ علَیها ، و وَثِقتَ بهِ فِیها و فی غَیرِها . 

توکّل درجاتى دارد: یکى از آنها این است که در همه کارهایت در آنچه با تو کند به او اعتماد کنى و به آنچه با تو کند خشنود باشى و بدانى که او از هیچ خیر و نظر لطفى درباره تو کوتاهى نمى کند و بدانى که در این باره حکم، حکم اوست . پس با وا گذارى این امور به خدا بر او توکّل کن. یکى دیگر از درجات توکّل، این است که به غیب هاى خدا که در علم تو نگنجد ایمان داشته باشى و علم آنها را به او و به اُمناى او بر آن ها وا گذارى و در این غیب ها و جز آنها به او اعتماد کنى.

تحف العقول : ۴۴۳.

پیامبر گرامی اسلام 

لا تَتَّکِلْ إلى غَیرِ اللّه ِ فیَکِلَکَ اللّه ُ إلَیهِ .

به کسى غیر از خدا تکیه نکن، که خداوند تو را به همو وا مى گذارد.

.مستدرک الوسائل : ۱۱/۲۱۷/۱۲۷۹۰.

پیامبر گرامی اسلام

 مَنِ انقَطَعَ إلَى الدُّنیا وَکَلَهُ اللّه ُ إلَیها

هر که به دنیا رو کند، خداوند او را به آن وا گذارد

.کنز العمّال : ۵۶۹۳

مناجات امام علی

إلهی ، هَبْ لِی کَمالَ الانقِطاعِ إلَیکَ ، و أنِرْ أبصارَ قُلوبِنا بِضِیاءِ نَظَرِها إلَیکَ . 

معبودا کمال رویکرد به خودت را ارزانیم دار و دیدگان دل هاى ما را با نور نگاهشان به خودت روشنایى بخش.

بحار الأنوار : ۹۴/۹۹/۱۳.

پیامبر گرامی اسلام

مَنِ انقَطَعَ إلَى اللّه ِ کَفاهُ اللّه ُ کُلَّ مَؤونَةٍ ، و مَنِ انقَطَعَ إلَى الدُّنیا وَکَلَهُ اللّه ُ إلَیها . 

هر که به خدا رو کند، خداوند هر زحمتى را از دوش او بردارد و هرکه به دنیا رو کند، خداوند او را به آن وا گذارد.

بحار الأنوار : ۷۷/۱۷۸/۱۰.

امام علی

و ألْجِئْ نَفسَکَ فی اُمورِکَ کُلِّها إلى إلهِکَ ؛ فإنّکَ تُلجِئُها إلى کَهفٍ حَریزٍ ، و مانِعٍ عَزیزٍ . 

در همه کارهایت خود را در پناه خداى خویش در آور؛ زیرا با این کار، خویشتن را در پناهگاهى نفوذ نا پذیر و در پسِ مانعى استوار در آورده اى

نهج البلاغة : الکتاب ۳۱

امام علی

اللّهُمّ إنّکَ آنَسُ الآنِسِینَ(المُؤانِسِینَ)لأولیائکَ،و أحضَرُهُم بِالکِفایَةِ لِلمُتَوَکِّلینَ علَیکَ

خداوندا! تو براى دوستان خود دل آرامترین انیسانى و آماده ترین آنها براى کارسازى امور توکّل کنندگان بر خود مى باشى...

 نهج البلاغة : الخطبة ۲۲۷.

احادیث درباره نیت و خوش گمانی

پیامبر گرامی اسلام

اِنّ الله لایَنظُرُ الی صُوَرِکُم وَ اعمالِکُم وَ اِنّما یَنظُرُ اِلی قُلوبِکُم و نِیّاتِکم.
خداوند به شکل و قیافة شما نظر نمی‌کند بلکه توجه او تنها به دلها و نیّتهای شماست

. (جامع‌ الاخبار، ص ١١٧)

امام علی

حُسنُ النِّیّةِ جَمالُ السّرائِرِ.
حُسن نیت، زیبائی باطن انسان است.

 (فهرست غرر، ص ٣٩٨)

امام علی

اَلرّاضی بفِعْلِ قَوْمٍ کَالدّاخِلِ فیهِ مَعَهُم.

کسی که از عَمل قومی راضی و خشنود باشد، همانند کسی است که آن عمل را مرتکب شده است.

 (نهچ البلاغه، کلمة ٨٤٦

ـ امام حسن مجتبی(ع):
أَسلَمُ القُلوُبِ ما طَهُرَ مِنَ الشُّبُهاتِ.
سالم‌ترین دل‌ها آن دلی است که از آلودگی‌های شک و شبهه پاکیزه باشد. (تحف‌العقول، ص ٢٣٨)

امام علی(
لایَکمُلُ صالِحُ العَملِ اِلاّ بِصالِحِ النِّیّةِ.
عمل صالح جز با نیّت صالح به حد کمال نمی‌رسد

.(فهرست غرر، ص ٣٩٩)

امام جعفر صادق

صاحبُ النِّیّةِ الصّادِقَةِ صاحبُ القَلبِ السَّلیمِ.
آن کس که قلب سالم و سلیم دارد نیّتش خالص و صادقانه خواهد بود. 

(سفینه، ج ٢، ص ٦٢٨)

پیامبر اسلام

إنّ بِالنِّیاتِ خُلِّدَ اَهلُ الجَنّةِ فی الجَنّةِ و اَهلُ النّارِ فی‌ النّارِ.
خاطر حُسن نیّت و سوء نیّت است که بهشتیان در بهشت و جهنمیان در جهنم مخلّد و جاویدان گشته‌اند. 

(بحار، ج ٧٠، ص ٢١٢)

امام علی

عَلی قَدرِ النِّیةِ تکونُ مِنَ الله العَطِیَّة

فضل و رحمت الهی برای هر کس بر حسب نیّت و اهداف او است.

 (فهرست غرر، ص ٣٩٩)

امام علی

عَوِّد نفسَکَ حُسنَ النّیةِ و جَمیلَ المَقصَدِ تُدرِکْ فی مَباغیکَ النَّجاحَ
خود را به حسن نیّت و اهداف پسندیده عادت بده با موفقیت به خواسته‌های خود خواهی رسید. 

(فهرست غرر، ص ٣٩٩)

امام جعفر صادق

اَلعبادةُ حُسنُ النِّیةِ بِالطَّاعِة مِنَ الوَجهِ ‌الّذی اُمِرَ بِهِ.
عبادت، یعنی اطاعت از خدا با نیّت صادقانه از همان راهی که او دستور داده است.

(وسائل، ج ١، ص ٣٨)

امام علی

اِنَّ اللهَ یُحِبُّ أَنْ تَکونَ نِیّةُ الانسانِ جَمیلةً.

خدا دوست دارد که انسان همیشه خیر خواه و خوش‌ نیت باشد

. (فهرست غرر، ص ٣٩٨)

امام جواد 

القَصدُ الیَ اللهِ تَعالی بِالقُلوبِ اَبلغُ مِن اِتعابِ الجَوارِحِ بِالأعمال.
نیت و اهداف باطنی انسان زودتر از اعمال بدنی او به پیشگاه خداوند متعال می‌رسد.

(بحار، ج ٧٨، ص ٣٦٤)

امام علی 

مِنَ الشقاءِ فَسادُ النِّیَّةِ

نیّت پلید و ناپاک، دلیل بر شقاوت و نگون‌ بختی انسان است.

 (فهرست غُرر، ص ٣٩٩)

امام جعفر صادق

إِنّ اللهَ یَحشُرُ الناسَ عَلی نِیّاتِهم یَومَ القِیامَةَ.
خداوند در روز قیامت مردم را بر حسب نیّت و مقاصد باطنی‌شان محشور می‌گرداند

 (وسائل، ج ١، ص ٣٤)

پیامبر گرامی اسلام

لِیَکُنْ لَکَ فی کُلِّ شَیءٍ نیَّةٌ صالحةٌ حَتَّی فی ‌النَّومِ وَ الأکلِ.
در هر چیزی نیت خوب داشته باش حتی در خواب و خوراک.

 (مکارم‌الاخلاق، ص ٤٦٤)

امام علی

حُسنُ النِیّةِ مِن سلامَةِ الطّوِیّةِ.
حُسن نیت نشانة ضمیر پاک و سلامتی باطن آدمی است. 

(فهرست غرر، ص ٣٩٨)

امام جعفر صادق

إنَّ سلامَةَ القَلبِ مِن هَواجِسِ المحذوراتِ، بِتَخلیص النِّیّةِ لِلِّهِ فی الأُمورِ کلِّها.
برای مصونیت دل از هر گونه محذور و انحراف باید که انسان نیّتش در تمام امور خالصانه و تنها برای خدا باشد. 

(سفینه، ج ٢، ٦٢٨)

امام علی 

رُبَّ عَملٍ أَفسَدَتهُ النِّیَّةُ
چه بسا عملی (خوب) بوده اما خیال و نیّت (بد) آن را تباه نموده است. 

(فهرست غرر، ص ٣٩٨)

امام علی

رُبَّ نِیَّةٍ اَنفَعُ مِن عَملٍ

چه‌ بسا نیّتی است که ثمره‌اش برای انسان از خود عمل سودمندتر بوده است.

 (فهرست غرر، ص ٣٩٨)

امام جعفر صادق

مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زادَ اللهُ فی رِزْقِهِ
کسی که در کارهای خود حُسن نیّت داشته باشد، خداوند معیشت او را فَراخ و وسعت می‌دهد. 

(سفینة، ج ٢، ص ٦٢٨)

پیامبر گرامی اسلام

کَانَتْ نِیَّتُهُ الآخِرَةَ جَمَعَ اللهُ شَمْلَهُ وَ جَعَلَ غِنَاهُ فی قَلْبِهِ وَ أَتَتْهُ الدُّنیَا وَ هِیَ رَاغِمَةٌ

کسی که نیّت و هدف او تنها آخرت باشد خداوند امور او را مُیسّر و دلش از همه کس بی‌نیاز می‌کند و دنیا خواه ناخواه به سوی او اقبال خواهد نمود

(سفینه، ج ٢، ص ٦٢٨)

امام علی 

إنّ اللهَ سُبحانَهُ یُدخِلُ بِصدقِ النِّیَّةِ وَ السَّریرَةِ الصّالِحةِ مَن یَشاءُ مِن عِبادِهِ الجَنَّةَ.
خداوند سبحان، بندگانش را که باطنی پاک و نیّت صادقانه داشته باشند با خواست خود داخل بهشت خواهد نمود. 

(نهج‌البلاغه، کلمة ٤٠)

امام علی

مَن حَسُنَت نِیَّتُهُ اَمَدّهُ التّوفیقُ.
کسی که نیّت او خوب و صادقانه باشد توفیقات الهی یار و مددکار او خواهد بود. 

(فهرست غرر، ص ٣٩٩)

امام جعفرصادق

إِنَّمَا قَدَّرَ اللَّهُ عَوْنَ الْعِبَادِ عَلَی قَدْرِ نِیَّاتِهِمْ فَمَنْ صَحَّتْ نِیَّتُهُ تَمَّ عَوْنُ اللَّهِ لَهُ.
خداوند بر حسب نیّتی که بندگانش دارند به آن‌ها عنایت و اعانت می‌نماید. آن کسی که نیّت او خالصانه و بی‌شائبه باشد مشمول کمال عنایت خداوندی خواهد بود.

 (بحار، ج ٧٠، ص ٢١١)

امام علی

أفضلُ الذَّخائرِ حُسنُ الضمائِر

بالاترین ذخیره‌ها در وجود انسان، حُسن ضمیر و پاکی باطن او است.

 (فهرست غرر، ص ٣٩٨)

احادیث درباره اخلاص و جلب خشنودی خداوند

امام علی 

اَفضَلُ العَملِ ما اُریدَ بِهِ وَجةَ اللهِ.

اَفضل اعمال آن عملی است که تنها برای رضای خدا باشد

. (فهرست غرر، ص ٩٦)

پیامبرگرامی اسلام 

بِالاِخلاصِ یتفاضَلُ مراتِبُ المؤمنین.

به وسیلة حقیقت اخلاص است که درجات مؤمنین بر یکدیگر برتری و رفعت پیدا می‌کنند. 

(میزان‌الحکمة، ج ٣، ص ٥٧)

امام جعفر صادق

اَلْعَمَلُ الْخالِصُ: الّذی لاتُریدُ اَنْ یَحْمَدَکَ عَلَیْهِ اَحَدٌ إلاَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ.

عمل خالص آن عملی است که دوست نداری دربارة آن، احدی جز خدای سبحان از تو تعریف و تمجید کند. 

(اصول کافی، ج ٣، ص ٢٦)

امام علی 

اولُ الاِخلاصِ اَلَیأسُ ممّا فی اَیدیِ النّاسِ.

اولین مرحلة اخلاص، روگردانی از مال و منال دیگران است. 

(فهرست غرر، ص ٤٣٠)

 امام علی

اَخلِصوا اِذا عَمِلتُم وَاعْملوا اذا عَلِمتُم.

چیزی را که یاد گرفتید بدان عمل کنید و وقتی عمل کردید عملتان خالصانه (و برای خدا) باشد. (فهرست غرر، ص ٩٢)

 

برگرفته شده از: أربعینات chelhadith.ir

اَخلِصوا اِذا عَمِلتُم وَاعْملوا اذا عَلِمتُم.

چیزی را که یاد گرفتید بدان عمل کنید و وقتی عمل کردید عملتان خالصانه (و برای خدا) باشد.

 (فهرست غرر، ص ٩٢)

امام جعفر صادق

اَخلِصوا اِذا عَمِلتُم وَاعْملوا اذا عَلِمتُم.

چیزی را که یاد گرفتید بدان عمل کنید و وقتی عمل کردید عملتان خالصانه (و برای خدا) باشد. (فهرست غرر، ص ٩٢)

 

برگرفته شده از: أربعینات chelhadith.ir

اَخلِصوا اِذا عَمِلتُم وَاعْملوا اذا عَلِمتُم.

چیزی را که یاد گرفتید بدان عمل کنید و وقتی عمل کردید عملتان خالصانه (و برای خدا) باشد. (فهرست غرر، ص ٩٢)

برگرفته شده از: أربعینات chelhadith.ir

من مشی فی حاجةِ اَخیهِ المُسلِمِ وَ لَم یُناصِحْهُ فیها کانَ کَمَن خانَ اللهَ وَ رَسولَه صلی‌الله علیه و آله!

کسی که در پی حاجت برادر مسلمان خود برود ولی خلوص نیّت نداشته باشد همانند کسی است که خدا و رسولش(صلی‌الله علیه و آله و سلم) را خیانت نموده است! (ثواب‌الاعمال، ص ٥٦٧)

برگرفته شده از: أربعینات chelhadith.ir

من مشی فی حاجةِ اَخیهِ المُسلِمِ وَ لَم یُناصِحْهُ فیها کانَ کَمَن خانَ اللهَ وَ رَسولَه صلی‌الله علیه و آله!

کسی که در پی حاجت برادر مسلمان خود برود ولی خلوص نیّت نداشته باشد همانند کسی است که خدا و رسولش(صلی‌الله علیه و آله و سلم) را خیانت نموده است

(ثواب‌الاعمال، ص ٥٦٧)

پیامبر گرامی اسلام

مَن أخلَصَ لِلّه اَربعینَ صباحاً ظَهَرتْ یَنابیعُ الحِکمَةِ مِن قَلبِهِ عَلی لِسانِه.

کسی که چهل روز اعمال خود را خالصانه و برای خدا انجام دهد چشمه‌های حکمت (و کلام حق) از دلش بر زبانش جاری می‌گردد.

 (مواعظ عددیّه، ص ٨)

پیامبر گرامی اسلام

طوبی لِلمُخلِصینَ، اولئِکَ مصابیحُ الهُدی تَنجَلی عَنْهُم کُلُّ فِتنَةٍ ظَلماء.

خوشا به حال مخلصان! آنان چراغ هدایتند که از هر گونه فتنه‌ و ظلمت رهایی یافته‌اند. 

(میزان‌الحکمة، ج ٣، ص ٦٢)

امام علی 

مِلاکُ العَمَل اَلاخلاصُ فیه.

ملاک و قِوام هر عملی بستگی به خلوص نیّت آن عمل دارد.

 (شرح غرر، ج ٦، ص ١١٨)

امام جعفر صادق

اَعظمُ العباداتِ اَجراً أخفاها.

بزرگترین پاداش را آن عبادتی داراست که در خفا و نهان انجام گیرد

. (قرب‌الاسناد، ص ٩٤)

حضرت فاطمه

مَنْ أصعَدَ اِلَی اللهِ خالِصَ عبادَتِة أَهبَطَ اللهُ اِلَیهِ أفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ.

کسی که عبادت خود را برای خدا خالصانه و بی‌شائبه کند خداوند (نیز) بهترین مصلحتش را نصیب او می‌نماید.

 (بحار، ج ٧٠، ص ٢٤٩)

امام علی

اَلعِبادَةُ الخالصةُ أَن لایَرجُوَ الرَّجُلُ اِلاّ رَبَّه 

عبادت ناب و خالصانه آن است که شخص امیدی به جز خدای خود نداشته باشد 

(فهرست غرر، ص ٢٢٩)

امام جعفر صادق

لایصیرُا لعبدُ خالصاً لِلّهِ عزّوجَلَّ حتّی یصیرَالمدحُ وَ الذَمُّ عِندَه سَواءً.

بنده به درجة خلوص برای خدای متعال نمی‌رسد مگر زمانی که تعریف یا مذمتی که از او می‌شود هر دو در نزد وی یکسان باشد.

 (بحار، ج ٧٣، ص ٢٩٤)

امام علی

اَلْعَمَلُ کُلُه هَباءٌ الّا ما اُخْلِصَ فیه؛

همة اعمال انسان بر باد فنا می‌رود جز آن عمل خالصی که برای خدا باشد.

 (فهرست غرر، ص ٩٢)

امام جعفر صادق

وُدُّ المُؤمِنِ المُؤمنَ فی ‌اللهِ مِن اَعظَم شُعَبِ الایمان.

مؤمنی که برادر مؤمن خود را به خاطر خدا دوست بدارد یکی از بزرگترین شاخه‌های ایمان به شمار می‌آید.

 (تحف‌العقول، ص ٤٨)

امام علی

طُوبی لِمَن أَخلَصَ لِلّهِ عَمَلَهُ وَعِلمَهُ وَحُبَّهُ وَ بُغضَهُ وَأَخْذَهُ وَتَرْکَهُ وَکَلامَهُ وَصَمتَهُ وَ فِعلَهُ وَ قَولَهُ.

خوشا به حال کسی که علم و عمل او، حب و بُغض او، اَخذ و تَرک او، کلام و سکوت او و کردار و گفتار او (همه) خالِصاً لِلّه و (تنها) برای خدا باشد. 

(تحف‌العقول، ص ٨٦)

امام علی

عَلی قَدرِ قُوّةِ الدّینِ یکونُ خُلوصُ النِّیّةِ.

خلوص نیت هر کس به اندازة قوّت دینی و نیروی ایمانی او است.

 (فهرست غرر، ص ٩٣)

 پیامبر گرامی اسلام

کُلُّ عَمَلٍ لَم یَکُن لِلّه خالصاً فَهُوَ ریاءٌ.

هر عملی که خالصانه برای خدا نباشد، ریا و خودنمایی است.

 (جامع‌السعادات، ج ٢، ص ٣٧١)

امام جعفر صادق

اِیّاکَ وَالرِّیاءَ فاِنّه مَن عَمِلَ لِغَیرِ اللهِ وَکَلَهُ اللهُ اِلی مَن عَمِلَ لَه.

برحذر باش و از ریاکاری بپرهیز. هر کس که عملش برای «غیر» خدا باشد خدا نیز او را به همان «غیر» که برایش عمل کرده واگذار خواهد نمود.

 (جامع‌السعادات، ج ٢، ص ٣٧٣)

امام محمدباقر

لَو أنَّ عبداً عَمِل عَملاً یَطُلبُ بِه وَجهَ اللهِ والدّارَ الآخِرَةِ و أَدخَل قلبَه رِضا أَحدِ الناس کان مشرکاً

اگر بنده‌ای برای رضای خدا و سرای آخرت عملی انجام دهد ولی در دلش خواهان خشنودی یک نفر از خلق‌الله باشد به خدا شرک آورده است

 (وسائل، ج ١، ص ٤٩)

امام علی

اَلمُرائی ظاهرُهُ جَمیلٌ و باطنُهُ عَلیلٌ.

آدم ریاکار، ظاهری زیبا و خوش‌نما ولی باطنی معلول و بیمار دارد

. (فهرست غرر، ص ١٣١)

پیامبر گرامی اسلام

اِنَّ الیَسیرَ مِنَ الرِّیاءِ شرکٌ.

عمل ریاکارانه هر چند کوچک و اندک باشد باز همان شرک به خدا است. 

(المَحَّجة‌البیضاء، ج ٦، ص ١١٠)

امام علی

ثَلاثُ عَلاماتٍ لِلمُرائِی: ینشُطُ إذا رَأی النّاسَ وَ یَکسَلُ اِذا کانَ وَحدَهُ وَ یُحِبُّ أن یُحمَدَ فی جَمیع اُمُورهِ!

آدم ریاکار سه علامت دارد: (در عمل) در برابر مردم شاداب و با نشاط و در تنهایی کِسِل و بی‌حال، و همواره دوست دارد در تمام امور از او تعریف و تمجید نمایند

 (اصول کافی، ج ٣، ص ٤٠٢)

امام جعفر صادق

القَلبُ السَّلیم، الّذی یَلقی ربَّهُ و لَیسَ فیهِ احدٌ سِواه.

قلب سلیم و سالم را کسی دارا است که در وقت ملاقات پروردگار خود،‌ احدی به غیر از او در آن نباشد.

 (اصول کافی، ج ٣، ص ٢٦)

پیامبر اسلام 

ای مردم حق تقوایی الهی را به جای آورید و در جهت به دست آوردن رضایت او [خداوند] تلاش کنید یقین دانید که دنیا خانهٔ فنا است و آخرت سرایِ بقا
نفائس العرفان، وصایای نبوی، ص ۱۹۷

پیامبر گرامی اسلام

الإخْلاصُ سِرٌّ مِن أسْراری ، اسْتَوْدَعتُهُ قَلبَ مَن أحْبَبْتُ مِن عِبادی .

جبرئیل از جانب خداوند عزّ و جلّ خبر داد که اخلاص سرّى از اسرار من است و من آن را به دل بندگانى که دوستشان دارم ، مى سپارم .

منیة المرید : ۱۳۳ 

پیامبر گرامی اسلام

بالإخْلاصِ تَتَفاضَلُ مَراتِبُ المؤمِنینَ

برترى درجات مؤمنان بر یکدیگر به اخلاص است

تنبیه الخواطر : ۲/۱۱۹ .

پیامبر گرامی اسلام

اعْمَلْ لِوَجْهٍ واحدٍ یَکْفیکَ الوُجوهَ کُلَّها 

براى خدا کار کن ، تو را از همگان کفایت مى کند .

کنز العمّال : ۵۲۶۰ .

امام علی

الإخْلاصُ أشْرَفُ نِهایَةٍ

اخلاص، عالیترین هدف است

غرر الحکم : ۸۵۱ .

امام علی

الإخْلاصُ غایَةُ الدِّینِ

اخلاص غایت دین است

غرر الحکم : ۷۲۷ .

امام علی

الإخْلاصُ عِبادَةُ المُقَرَّبینَ

اخلاص، عبادت مقرّبان است

غرر الحکم : ۶۶۷ .

امام علی

الإخْلاصُ مِلاکُ العِبادَةِ

اخلاص اساس عبادت است

غرر الحکم : ۸۵۹

امام علی

الإخْلاصُ أعْلى الإیمانِ

اخلاص ، اوج ایمان است

غرر الحکم : ۸۶۰ 

امام علی

الإخْلاصُ شِیمَةُ أفاضِلِ النّاسِ

اخلاص، خصلت والاترین انسانهاست.

غرر الحکم : ۵۹۷ .

امام علی

:فی إخْلاصِ الأعْمالِ تَنافُسُ اُولِی النُّهى و الألْبابِ

رقابت خردمندان و صاحبدلان، در خالص گردانیدن اعمال است

غرر الحکم : ۶۴۹۴ .

امام علی

فی الإخْلاصِ یَکونُ الخَلاصُ

رهایى و نجات در اخلاص است 

تنبیه الخواطر : ۲/۱۵۴ .

امام علی

:کُلَّما أخْلَصْتَ عَمَلاً بَلَغْتَ مِن الآخِرَةِ أملاً . 

هر عملى را که خالص انجام دهى، در آخرت به آرزویى دست مى یابى

غرر الحکم : ۷۱۹۶ .

امام علی

غایَةُ الیَقینِ الإخْلاصُ

غایت یقین اخلاص است

غرر الحکم : ۶۳۴۷

امام علی

طُوبى لِمَن أخْلَصَ للّهِ العِبادَةَ و الدُّعاءَ ، و لَم یَشْغَلْ قَلْبَهُ بما تَرى عَیْناهُ ، و لَم یَنْسَ ذِکْرَ اللّهِ بما تَسْمَعُ اُذُناهُ ، و لَم یَحْزَنْ صَدرُهُ بما اُعْطِیَ غَیرُهُ .

خوشا آن که عبادت و دعایش را براى خدا خالص گرداند و آنچه مى بیند، دلش را به خود مشغول نسازد و آنچه مى شنود، او را از یاد خدا غافل نکند و به سبب آنچه به دیگران داده شده، سینه اش را غم و اندوه نگیرد.
.الکافی : ۲/۱۶/۳ .

امام علی

طُوبى لِمَن أخْلَصَ للّهِ العِبادَةَ و الدُّعاءَ ، و لَم یَشْغَلْ قَلْبَهُ بما تَرى عَیْناهُ ، و لَم یَنْسَ ذِکْرَ اللّهِ بما تَسْمَعُ اُذُناهُ ، و لَم یَحْزَنْ صَدرُهُ بما اُعْطِیَ غَیرُهُ

خوشا آن که عمل و علمش، دوستى و دشمنیش ، انجام دادن و ترک کردنش ، سخن و سکوتش، و کردار و گفتارش فقط براى خدا باشد.

تحف العقول : ۱۰۰ 

امام سجاد

و اجْعَلْ جِهادَنا فیکَ ، و هَمَّنا فی طاعَتِکَ ، و أخْلِصْ نِیّاتِنا فی مُعامَلَتِکَ  

خدایا جهاد ما را در راه خود قرار ده و کوشش ما را مصروف طاعت خود گردان و در معامله با خودت نیّتهایمان را خالص کن .

بحار الأنوار : ۹۴/۱۴۷/۲۱ .

امام صادق 

ما أنْعَمَ اللّهُ عزّ و جلّ على عَبدٍ أجَلَّ مِن أنْ لا یَکونَ فی قَلبِهِ مَع اللّهِ عزّ و جلّ غَیْرُهُ . 

خداوند عزّ و جلّ نعمتى بالاتر از این به بنده اش نداده است که در قلبش جز خدا نباشد .

عدّة الداعی : ۲۱۹ 

امام صادق

: لا بُدَّ للعَبدِ مِن خالِصِ النِّیَّةِ فی کُلِّ حَرَکَةٍ و سُکونٍ ، إذْ لَو لَم یَکُنْ بهذا المَعنى یَکونُ غافِلاً

بنده باید در تمام حرکات و سکنات خود نیّت خالص داشته باشد ؛ زیرا اگر چنین نباشد، غافل است

مصباح الشریعة : ۳۹

امام علی

تَصْفِیَةُ العَمَلِ خَیرٌ مِن العَمَلِ

پاک کردن عمل [از ناخالصیها ]بهتر از خود عمل است.

بحار الأنوار : ۷۸/۹۰/۹۵

امام صادق

الإبْقاءُ على العَمَلِ حتّى یَخْلُصَ أشَدُّ مِن العَمَلِ

پایدارى بر عمل تا خالص بماند ، سخت تر از خود عمل است

الکافی : ۲/۱۶/۴ .

امام علی

إنَّ للّهِ عِبادا عامَلوهُ بخالِصٍ مِن سِرِّهِ ، فشَکَرَ لَهُم بخالِصٍ مِن شُکْرِهِ

خدا را بندگانى است که با دل و درونى خالص با وى معامله مى کنند و خداوند نیز پاداش خالص خود را به آنان مى دهد 

بحار الأنوار : ۷۸/۶۴/۱۵۶

امام علی

أینَ الّذینَ أخْلَصوا أعْمالَهُم للّهِ ، و طَهَّروا قُلوبَهُم بمَواضِعِ ذِکرِ اللّهِ

کجایند آنان که اعمال خود را براى خدا خالص گردانیدند و دلهایشان را با جایگاه یاد خدا کردن، پاکیزه ساختند

غرر الحکم : ۲۸۲۲ 

امام علی 

لیستِ الصّلاةُ قِیامَکَ و قُعودَکَ ، إنَّما الصَّلاةُ إخْلاصُکَ ، و أنْ تُریدَ بها اللّهَ وَحْدَهُ .

نماز به قیام و قعود تو نیست، بلکه نماز، آن است که از روى اخلاص و تنها از روى خدا خواهى باشد .

شرح نهج البلاغة : ۱/۳۲۵ 

امام علی

ضاعَ مَن کانَ لَهُ مَقْصَدٌ غَیرُ اللّهِ . 

هرکه مقصدى جز خدا داشته باشد، تباه شود .

غرر الحکم : ۵۹۰۷ .

امام علی

العَملُ کُلُّهُ هَباءٌ إلاّ ما اُخْلِصَ فیهِ . 

اعمال، همه بر باد است، مگر آنچه از روى اخلاص باشد .

غرر الحکم : ۱۴۰۰ .

پیامبر گرامی اسلام

إذا عَمِلْتَ عَمَلاً فاعْمَلْ للّهِ خالِصا ؛ لأنَّهُ لا یَقْبَلُ مِن عِبادِهِ الأعْمالَ إلاّ ما کانَ خالِصا . 

هرگاه کارى کردى، آن را تنها براى خدا انجام ده ؛ زیرا او تنها اعمال خالص بندگانش را مى پذیرد .

بحار الأنوار : ۷۷/۱۰۳/۱ .

پیامبر گرامی اسلام

:أخْلِصوا أعْمالَکُم للّهِ ؛ فإنَّ اللّهَ لا یَقْبَلُ إلاّ ما خَلَصَ لَهُ . 

اعمال خود را براى خدا خالص گردانید؛ زیرا خداوند نپذیرد، مگر آنچه را که خالص براى او باشد .

کنز العمّال : ۵۲۵۸ .

پیامبر گرامی اسلام

إنَّ اللّهَ تعالى لا یَقْبَلُ مِن العَمَلِ إلاّ ما کانَ لَهُ خالِصا ، و ابْتَغِ بهِ وَجْهَهُ

خداوند متعال تنها آن عملى را مى پذیرد که خالص و محض رضاى او باشد .

کنز العمّال : ۵۲۶۱ .

جبرئیل علیه السلام ـ در پاسخ به سؤال پیامبر صلى الله علیه و آله از تفسیر اخلاص ـ گفت : مخلِص کسى است که از مردم هیچ نخواهد، تا خود بدان دست یابد و هرگاه بدان دست یافت خشنود شود و هرگاه چیزى نزدش باقى ماند، آن را [به دیگران ]بخشد ؛ زیرا کسى که از مخلوق چیزى نخواهد، به عبودیت براى خداوند عزّ و جلّ اقرار کرده است و چون به نیاز خود رسید و خشنود گشت، از خدا خشنود شده و خداوند تبارک و تعالى نیز از او خشنود است و هرگاه [آنچه برایش باقى مانده ]به خاطر خداوند عزّ و جلّ ببخشد، به مرتبه اعتماد بر پروردگارش عزّ و جلّ رسیده است

. معانی الأخبار : ۲۶۱/۱

پیامبر گرامی اسلام

أمّا عَلامَةُ المُخْلِـصِ فأربَعـةٌ : یَسْلَمُ قَلبُهُ ، و تَسْلَمُ جَوارِحُـهُ ، و بَـذَلَ خَیْرَهُ ، و کَفَّ شَرَّهُ . 

نشانه مخلص چهار چیز است : قلبى سلیم دارد ، اعضا و جوارحش تسلیمند، خیرش [به دیگران ]مى رسد و از بدى کردن خوددار است.

.تحف العقول : ۲۱ 

امام علی 

مَن لَم یَخْتَلِفْ سِرُّهُ و عَلانِیَتُهُ ، و فِعلُهُ و مَقالَتُهُ فقـد أدّى الأمانَـةَ و أخْلَـصَ العِبادَةَ . 

کسى که ظاهر و باطنش و کردار و گفتارش یکى باشد، امانت را پرداخته و عبادت را خالص کرده است .

نهج البلاغة : الکتاب۲۶

امام باقر

لا یَکونُ العَبْدُ عابِدا للّهِ حقَّ عِبادَتِهِ حتّى یَنْقَطِعَ عنِ الخَلْقِ کُلِّهِم إلَیهِ ، فحینَئذٍ یقولُ : هذا خالِصٌ لی، فیَقْبَلُهُ بکَرَمِهِ 

خداى را چنان که حقّ عبادت اوست عبادت نکند، مگر آن گاه که از همه خلق بریده ، به خداوند روى آورد. در این هنگام خداوند فرماید: این، خالص براى من است. و به لطف و کرم خویش او را پذیرا شود 

التفسیر المنسوب إلى الإمام العسکری علیه السلام : ۳۲۸/۱۸۱ 

امام علی

العِبادَةُ الخالِصَةُ أنْ لا یَرجوَ الرّجُلُ إلاّ رَبَّهُ ، و لا یَخافَ إلاّ ذَنْبَهُ

عبادت خالص این است که آدمى جز به پروردگار خویش امید نبندد و جز از گناه خویش نترسد .

غرر الحکم : ۲۱۲۸ .

قالَ الحَواریّونَ لعیسى علیه السلام :

 یا رُوحَ اللّهِ ، مَنِ المُخلِصُ للّهِ ؟ قالَ : الّذی یَعْمَلُ للّهِ لا یُحِبُّ أنْ یَحْمَدَهُ النّاسُ علَیهِ

حواریون به عیسى علیه السلام عرض کردند : یا روح اللّه ! مخلِص براى خدا کیست ؟ فرمود: کسى که براى خدا کار کند و دوست نداشته باشد مردم او را به خاطر آن بستایند 

الدرّ المنثور : ۲/۷۲۴ .

پیامبر گرامی اسلام

:إنَّ لِکُلِّ حَقٍّ حَقیقةً ، و ما بَلغَ عَبدٌ حقیقةَ الإخْلاصِ حتّى لا یُحِبَّ أنْ یُحْمَدَ على شیءٍ مِن عَمَلٍ للّهِ . 

حقّى را حقیقتى است و بنده به حقیقت اخلاص نرسد، مگر آن گاه که دوست نداشته باشد در برابر کارى که براى خدا مى کند، تمجید و ستایش شود .

بحار الأنوار : ۷۲/۳۰۴/۵۱ .

امام علی

الزُّهدُ سَجِیَّةُ المُخْلِصینَ

پارسایى ، خوى مخلصان است .

غرر الحکم : ۶۶۲ .

امام صادق 

العَمَلُ الخالِصُ : الّذی لا تُریدُ أنْ یَحْمَدَکَ علَیهِ أحَدٌ إلاّ اللّهُ عزّ و جلّ

عمل خالص آن است که نخواهى کسى جز خداوند عزّ و جلّ ، تو را بر انجام آن بستاید. 

.الکافی : ۲/۱۶/۴ .

امام علی

إخْلاصُ العَمَلِ مِن قُوَّةِ الیَقینِ و صَلاحِ النِّیَّةِ . 

اخلاصِ عمل، ناشى از نیروى یقین و درستى نیّت است 

غرر الحکم : ۱۳۰۱ .

امام علی

الإخْلاصُ ثَمَرةُ العِبادَةِ . 

اخلاص، میوه عبادت است .

غرر الحکم : ۳۹۰

امام علی

سَبَبُ الإخلاصِ الیَقینُ

علّت اخلاص، یقین است

غرر الحکم : ۵۵۳۸ .

امام علی

إنّ إخلاصَ العَمَلِ الیَقینُ

براستى که اخلاصِ عمل [همان ]یقین است.

تحف العقول : ۱۵۱ .

امام علی

على قَدْرِ قُوَّةِ الدِّینِ یکونُ خُلوصُ النِّیَّةِ

خلوص نیّت، به اندازه شدّت دیندارى است

غرر الحکم : ۶۱۹۲

امام علی 

ثَمَرةُ العِلمِ إخْلاصُ العَمَلِ

ثمره دانش اخلاص عمل است

غرر الحکم : ۴۶۴۲ 

امام علی

قَلِّلِ الآمالَ تَخْلُصْ لَک الأعمالُ

آرزوهایت را کم کن ، اعمالت خالص مى شود .

غرر الحکم : ۶۷۹۳ 

امام علی

أوَّلُ الإخْلاصِ الیَأسُ مِمّا فی أیْدی النّاسِ

سرآغاز اخلاص چشم امید برکندن از دست مردمان است 

غرر الحکم : ۳۲۹۱ .

امام علی

مَن رَغِبَ فیما عِندَ اللّهِ أخْلَصَ عَمَلَهُ

کسى که خواهان آن چیزها باشد که نزد خداست، عمل خود را خالص گرداند .

غرر الحکم : ۷۹۴۵ .

امام باقر

:ادْفَعْ عن نَفْسِکَ حاضِرَ الشَّرِّ بحاضِرِ العِلْمِ ، و اسْتَعْمِلْ حاضِرَ العِلْمِ بخالِصِ العَمَلِ ، و تَحَرَّزْ فی خالِصِ العَمَلِ مِن عَظیمِ الغَفْلَةِ بشِدَّةِ التَّیَقُّظِ ، و اسْتَجْلِبْ شِدَّةَ التَّیقُّظِ بصِدْقِ الخَوفِ

شرّ و بدى را با حضورِ علم از خود بران و با عملِ خالصانه، علم را به کارگیر و در عمل خالص، با هوشیارى شدید، از غفلت دورى کن و با خوف راستین [از خدا ]هوشیارى کامل را به دست آر.

بحار الأنوار : ۷۸/۱۶۳/۱ .

امام علی

کیفَ یَستطیعُ الإخْلاصَ مَن یَغْلِبُهُ الهَوى 

چگونه اخلاص دارد کسى که هواى نفس بر او چیره باشد

غرر الحکم : ۶۹۷۷ .

پیامبر گرامی اسلام

ما أخْلَصَ عَبدٌ للّهِ عزّ و جلّ أربَعینَ صباحا إلاّ جَرَتْ یَنابِیعُ الحِکمَةِ مِن قَلبِهِ على لِسانِهِ . 

هیچ بنده اى چهل روز براى خدا اخلاص نورزید، مگر آن که چشمه هاى حکمت از دلش به زبانش جارى شد .

عیون أخبار الرِّضا : ۲/۶۹/۳۲۱ .

پیامبر گرامی اسلام

قالَ اللّهُ عزّ و جلّ : لا أطَّلِعُ على قَلبِ عَبدٍ فأعْلَمُ مِنهُ حُبَّ الإخْلاصِ لِطاعَتی لِوَجْهی و ابْتِغاءَ مَرْضاتی إلاّ تَولّیتُ تَقویمَهُ و سیاسَتَهُ . 

خداوند عزّ و جلّ فرماید : هرگاه دل بنده ام را بنگرم و دریابم که از روى اخلاص و براى خشنودى من طاعتم را به جا مى آورد ، اصلاح و تربیت او را خود به عهده گیرم.

بحار الأنوار : ۸۵/۱۳۶/۱۶ .

امام علی 

غایَةُ الإخْلاصِ الخَلاصُ

غایت اخلاص، رهایى است .

غرر الحکم : ۶۳۴۸ .

امام علی

المُخْلِصُ حَرِیٌّ بالإجابَةِ .

مخلص، سزاوار اجابت [دعا ]است .

غرر الحکم : ۷۹۳ .

امام علی

عِند تَحَقُّقِ الإخْلاصِ تَسْتَنیرُ البَصائرُ .

چون اخلاص تحقق یابد، دیده بصیرت روشنى گیرد

غرر الحکم : ۶۲۱۱ .

امام علی

بالإخْلاصِ تُرْفَعُ الأعْمالُ 

با وجود اخلاص است که اعمال [به درگاه خدا ]بالا مى رود 

غرر الحکم : ۴۲۴۲ .

امام علی

لَو خَلَصَتِ النِّیّاتُ لَزَکَتِ الأعْمالُ

اگر نیّتها خالص شود، اعمال پاکیزه گردد

غرر الحکم : ۷۵۷۸ .

امام علی

مَن أخْلَصَ النِّیَّةَ تَنَزّهَ عنِ الدَّنِیَّةِ 

هر که نیّت را خالص گردانَد، از پستى دور مانَد

غرر الحکم : ۸۴۴۷ 

امام علی

فی إخلاصُ النِّیّاتِ نَجاحُ الاُمورِ 

موفقیت کارها به خالص کردن نیّتهاست

غرر الحکم : ۶۵۱۰ .

امام علی

أخْلِصْ تَنَلْ 

اخلاص داشته باش ، تا کامروا شوى.

غرر الحکم : ۲۲۴۸ .

امام علی

مَن أخْلَصَ بَلَغَ الآمالَ .

هر که اخلاص ورزد، به آرزوهایش برسد .

غرر الحکم : ۷۶۷۵ .

امام سجاد

:فأمّا حقُّ اللّهِ الأکبرُ علَیکَ فأنْ تَعْبُدَهُ، لا تُشْرِکَ بهِ شَیئا ، فإذا فَعلْتَ ذلکَ بإخْلاصٍ جَعلَ لکَ على نَفسِهِ أنْ یَکْفِیَکَ أمْرَ الدُّنیا و الآخِرَةِ 

حقّ خداوند بزرگ بر تو این است که او را بپرستى و شریکى برایش قائل نشوى، اگر از روى اخلاص چنین کنى ، [او خود] کار دنیا و آخرت تو را کفایت مى کند.

بحار الأنوار: ۷۴/۳/۱.

امام سجاد در دعا 

اللّهُمَّ صلِّ على محمّدٍ و آلِ محمّدٍ ، و اجْعَلْنا مِمَّن جاسُوا خِلالَ دِیارِ الظّالِمینَ ، و اسْتَوْحَشوا مِن مُؤانَسَةِ الجاهِلینَ ، و سَمَوا إلى العُلُوِّ بنُورِ الإخْلاصِ

 خدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از کسانى قرار ده که خانه هاى ستمگران را [براى نابود کردن آنها ]مى کاوند و از همدمى با نادانان مى گریزند و با روشنایى اخلاص به سوى مراتب عالى بالا مى روند..

 بحار الأنوار: ۹۴/۱۲۶/۱۹.

امام کاظم

قالَ عیسى علیه السلام : یا عَبیدَ السَّوءِ ، نَقُّوا القَمْحَ و طَیِّبوهُ و أدِقّوا طَحْنَهُ تَجِدوا طَعْمَهُ و یَهْنِئْکُم أکْلُهُ ، کذلکَ فأخْلِصوا الإیمانَ و أکْمِلوهُ تَجِدوا حَلاوَتَهُ و یَنْفَعْکُم غِبُّهُ . 

مسیح علیه السلام فرمود : اى بندگان بد ! گندم را پاک و تمیز کنید و خوب آردش نمایید، تا طعم آن را خوب بچشید و گوارایتان گردد . همچنین ایمان را خالص و کامل گردانید، تا شیرینى آن را بیابید و سرانجامش شما را سود رساند .

بحار الأنوار: ۷۸/۳۰۶/۱.

 عن صحیفةِ إدریسَ علیه السلام :

مَن خَلَصَ إیمانُهُ أمِنَ دِینُهُ

آن که ایمانش خالص باشد، دینش سالم و در امان مانَد.

بحار الأنوار: ۹۵/۴۵۶ .

امام باقر

ما بینَ الحقِّ و الباطِلِ إلاّ قِلَّةُ العَقلِ . قیلَ : و کیفَ ذلکَ یا بنَ رسولِ اللّهِ ؟ قالَ : إنَّ العَبدَ یَعمَلُ العَمَلَ الّذی هُو للّهِ رِضا فیُریدُ بهِ غَیرَ اللّهِ ، فلَو أنَّهُ أخْلَصَ للّهِ لَجاءَهُ الّذی یُریدُ فی أسْرَعَ مِن ذلکَ . 

:میان حقّ و باطل [چیزى ]جز کم خردى نیست . عرض شد : چگونه، اى زاده رسول خدا؟ فرمود : آدمى کارى را که رضاى خدا در آن است، براى غیر خدا انجام مى دهد ، در صورتى که اگر آن را محض رضاى خدا انجام مى داد، خداوند او را به هدفى که از آن کار داشت زودتر مى رساند.

المحاسن : ۱/۳۹۵/۸۸۴ .

احادیث زیبا

حدیث پیامبر

سَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ أَنْ یُسْأَلَ وَأَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ

ازپروردگار بواسطه ی فضل و کرمش در خواست نما 

زیرا که خدا درخواست بنده را دوست می دارد و برترین عبادت انتظار فرج و گشایش است

مشکات المصابیح ۲۲۳۷

 فی الحدیثِ القُدسیِّ :

أیُّما عَبدٍ اِطَّلَعتُ عَلى قَلبِهِ فَرَأیتُ الغالِبَ علَیهِ التَّمَسُّکَ بِذِکرِی تَوَلِّیتُ سیاسَتَهُ ، و کنتُ جَلِیسَهُ و مُحادِثَهُ و أنِیسَهُ

در حدیث قدسى آمده است : هر گاه به دل بنده اى سر زنم و ببینم که یاد من بر آن غالب گشته است ، تربیت او را خود به عهده گیرم و همنشین و همسخن و همدم او شوم .


بحارالانوار ۹۳/۴۲/۱۶۲

حدیث قدسی 

آن‌کس که مرا طلب کند، مرا می‌یابد و آن‌کس که مرا یافت، مرا می‌شناسد و آن‌کس که مرا شناخت، مرا دوست می‌دارد و جز من هیچ نگزیند

حدیث قدسی

از وحی‏های خدا به موسی (ع) این بود:

ای موسی فقیر کسی است که سرپرستی مثل من ندارد.
بیمار کسی است که طبیبی مانند من ندارد.

غریب، کسی است که مونسی مثل من ندارد.

الجواهر السَنیّة ص ۱۴۸

“حدیث قدسی”

☆ ای داود! به اهل زمینم خبر ده، که من دوستدار کسی هستم که دوستم دارد، همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند، مونس کسی هستم که به یادم انس گرفته است، یار کسی هستم که یارم هست، برگزیننده ی آنم که مرا برگزیده است، و مطیع آن کسی هستم که اطاعتم کند.مُسَکِّنُ الفُؤاد ص ۱۷ و ۱۸

امام علی (ع):
☆ خداوند به موسی(ع) وحی کرد؛ ای موسی! بدان که یادم برای یادکنندگان، دیدارم برای مشتاقان، و بهشتم برای فرمانبران است، اما خودم خاص دوستدارانم هستم

اعلام الدین ص ۲۷۹

حدیث قدسی”

☆ ای بنده ی من! اطاعتم کن تا تو را چون خودم گردانم؛ من زنده ای هستم که هرگز نمی میرم، تو را نیز زنده ای گردانم که هرگز نمیری، و منم غنیّ که هرگز فقیر نشوم، تو را نیز غنی گردانم که هرگز فقیر نشوی، و من هرچه بخواهم می شود، تو را نیز چنان کنم که هرچه بخواهی بشود.ارشاد القلوب ۱ / ۱۷

‍ حدیث قدسی

هر بنده ای را که به دلش بنگرم و ببینم که یاد من بر او غالب است، اداره کردن و تربیت او را خود بر عهده می گیرم و خود همنشین و همسخن و همدم او خواهم بود.عده الداعی ص ۲۳۵

احادیث طبقه بندی شده:
.
☘️‍ حدیث قدسی به نقل از امام علی(ع):

خداوند فرمود ؛
هر کس برای خشنودی من کار کند ، سه ویژگی را به او عطا می‌کنم ؛ "شکر"ی را به او می‌شناسانم که جهل با آن آمیخته نباشد ، "یاد"ی را به او می‌شناسانم که فراموشی به آن راه نیابد ، و "محبت"ی را به او می‌شناسانم که محبت هیچ مخلوقی را  بر محبت من ترجیح ندهد.

ارشاد القلوب ص ۲۰۴

حدیث قدسی

خداوند فرمود: ای داوود! به گناهکاران مژده بده که من توبه را می پذیرم و از گناه می گذرم، و دینداران را بترسان که به اعمال خود مغرور نشوند،

الجَواهِرُ السَّنِیَّه ص ۱۴۳

حدیث قدسی”

جبرئیل خطاب به داود گفت: ای داود! خداوند می فرماید:
☆ به درستی که من صدای این کرم را از میان سنگ درون دریا می شنوم، آیا تو گمان کردی صدای آن کس که مرا می خواند، از من مخفی می ماند

الجواهِرُ السَّنِیَّة ص ۱۷۵

فیما ناجَى اللّه ُ بِهِ مُوسى علیه السلام اَنْ قالَ: یَابْنَ عِمْرانَ! کَذِبَ مَنْ زَعَمَ اَنَّهُ یُحِبُّنى، فَاِذا جَنَّهُ اللَّیْلُ نامَ عَنّى. اَلَیسَ کُلُّ مُحِبٍّ یُحِبُّ خَلْوَةَ حَبیبهِ؟
در مناجات خدا با موسى علیه السلام از جمله چنین بود: دروغ مى گوید کسى که مى پندارد مرا دوست مى دارد، اما چون تاریکى شب او را فرا مى گیرد به خواب مى رود ( و از مناجات با من غافل مى شود). مگر نه اینکه هر عاشق و دوستدارى ، خلوت با محبوب خود را دوست مى دارد؟

[الجواهر السنیّه، ص 50]
 

احادیث مهم

از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله سؤال شد

که فردا[ى قیامت] نجات در چیست؟

فرمود : راه نجات فقط این است که با خدا از در نیرنگ در نیایید،
که در این صورت با شما از در خدعه در آید ؛
زیرا هر که بخواهد خدا را گول زند، خداوند نیز با او خدعه کند
عرض شد : چگونه با خداوند خدعه مى کند؟
فرمود : به فرمان خدا عمل کند ، امّا نیّتش غیرِ خدا باشد .( الأمالی للصدوق : ۶۷۷/۹۲۱ ) 

امام صادق (ع) نقل است که حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند:

« إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ وَ لِکُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَی. »
ارزش هر عملی به نیت است و ارزش هر انسانی به نیت اوست

بحارالانوار ج ۶۷ ص ۲۱۱

قال النبی صلى الله علیه و آله :

یَا غُلاَمُ اِحْفَظِ اَللَّهَ یَحْفَظْکَ اِحْفَظِ اَللَّهَ تَجِدْهُ أَمَامَکَ تَعَرَّفْ إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلرَّخَاءِ یَعْرِفْکَ فِی اَلشِّدَّةِ إِذَا سَأَلْتَ فَاسْأَلِ اَللَّهَ وَ إِذَا اِسْتَعَنْتَ فَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ

خدا را حفظ کن تا تو را حفظ کند. 
بیاد خدا باش او را در برابرت می‌یابی. 
اگر چیزی می‌خواهی از خدا بخواه، 

خداى عزّ و جل را در سستى ها و لغزشها بیاد آور تا خداوند تو را در سختیها اجابت و دستگیرى کند

و اگر یاری می‌جویی از خدا بجو؛

منبع : مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج 1، ص 27

امام صادق علیه السلام : 

کُلُّ ریاءٍ شِرکٌ ، إنّهُ مَن عَمِلَ للناسِ کانَ ثوابُهُ على الناسِ

هر گونه ریایى شرک است . هر که به خاطر مردم کار کند، پاداشش به عهده مردم باشد .

اصول کافی جلد دوم صفحه ۲۹۳

پیامبرخدا حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند:

جز دعا، هیچ چیز تقدیر خداوند را تغییر نمی دهد.

[ جامع الاحادیث،ج۱۵،ص۲۱۲ ]

قال الامام علی (علیه السّلام) :

 الایمانُ علی أربعة أرکانٍ: اَلتوکّلُ علی الله، و التفویضُ اِلیَ اللهِ، و التسلیمُ لأمرِ اللهِ و الرّضا بقضاءِ اللهِ.«

 ایمان بر چهار رکن استوار است: توکّل بر خدا، واگذاری کارها به پروردگار، تسلیم امر و فرمان خدا بودن و راضی بودن به قضایِ الهی.

بحار الانوار، ج 75، ص 63»

پیامبر اسلام(ص):
“مردمان بر اساس نیّات شان محشور می شوند”
الشواهد الربوبیه ص ۲۴۳

به پیامبر ﷺگفتند

فما الإیمانُ؟ قالَ: الإخْلاصُ، قالَ: فَما الیَقِینُ؟ قالَ: التَّصْدِیقُ بِالقِیامَةِ
ایمان چیست؟ فرمود: اخلاص

گفتند: پس یقین چیست؟ فرمود: تصدیق و تایید کردن قیامت

( 3 صحیح ترغیب _ بیهقی)

حدیث پیامبر
أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدی بِی، وأَنَا مَعَهُ حَیْثُ یَذْکُرُنِی،

الله عز وجل می فرماید: من با بنده ام مطابق گمانی که نسبت به من دارد، رفتار می کنم و هرجا مرا یاد کند، با او خواهم بود.

صحیح مسلم ۲۶۷۵

حدیث پیامبر

لَیْسَ شَیْءٌ أَکْرَمَ عَلَى اللَّهِ مِنَ الدُّعَاءِ

نزد خداوند چیزی گرامی تر از دعا نیست.»

مشکات المصابیح ۲۲۳۲

حدیث پیامبر

هَلَکَ الْمُتَنَطِّعُونَ ‏"‏ ‏.‏ قَالَهَا ثَلاَثًا ‏.‏

عبدالله بن مسعود - رضى الله عنه - از رسول الله - صلى الله علیه و سلم روایت مى کنند که فرمودند: 

"کسانی که (در کارهای دینی و دنیوی) سخت گیری می کنند،هلاک می شوند

 - و این جمله را سه بار تکرار نمودند-

صحیح مسلم ۲۶۷۰

 امام حسن مجتبی علیه‌السلام فرمودند:

کسی که در دلش هوایی جز خشنودی خدا (ﷻ) نگذرد خداوند دعایش را مستجاب کند....

بحارالانوار: 43/351/25

امام علی علیه السلام

أوَّلُ ما یَجِبُ علَیکُم للّه ِ سبحانَهُ ،
شُکرُ أیادِیهِ و ابتِغاءُ مَراضِیهِ

نخستین چیزى که بر شما در قبال خداوند سبحان واجب است سپاسگزارى از نعمتهاى او و فراهم آوردن موجبات خشنودى اوست

.غرر الحکم : ۳۳۲۹ 

ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

القَلبُ السَّلیم، الّذی یَلقی ربَّهُ و لَیسَ فیهِ احدٌ سِواه.

قلب سلیم و سالم را کسی دارا است که در وقت ملاقات پروردگار خود،‌ احدی

 به غیر از او در آن نباشد.

(اصول کافی، ج ٣، ص ٢٦)

دعن أبی أمامة قال: قال عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم أَنَّهُ قَالَ مَنْ أَحَبَّ لِلَّهِ وَأَبْغَضَ لِلَّهِ وَأَعْطَى لِلَّهِ وَمَنَعَ لِلَّهِ فَقَدِ اسْتَکْمَلَ الإِیمَانَ

ابو امامه رضی الله عنه گوید: پیامبر‍ صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: «هرکس به خاطر خدا دوستی کند و به خاطر خدا خشمگین شود و به خاطر خدا ببخشد و به خاطر خدا منع کند، همانا ایمان او تکمیل شده است».

سنن ابوداود (۴۶۸۱)

حدیث پیامبر

لا تسبوا الدهر فإن الله هو الدهر.

رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند:

زمانه را نا سزا مگوئید چرا که خداوند زمانه است

صحیح مسلم ۲۲۴۶

حدیث پیامبر

«اَلطِّیَرَةُ شِرْکٌ، اَلطِّیرَةُ شِرْکٌ، ثَلاثاً»؛

بد فالی شرک است، بد فالی شرک است، بد فالی

شرک است

. (سنن أبی داود: ۳۹۱۰؛ ترمذی: ۱۶۱۴؛ 

حدیث پیامبر

.ادعوا اللّهَ وأنتم موقِنونَ بالإجابةِ، واعملوا أنّ اللّهَ تعالى لا یَسمَعُ دعاءً مِن قلبٍ غافِلٍ لاهٍ. 

.خدا را بخوانید و به اجابتش یقین داشته باشید و بدانید که خداى متعال، دعاى دل غافل سرگرم به چیزى دیگر را نمى شنود.

.کنز العمّال : ج ۷ ص ۷۲۰ ح

حدیث امام صادق

جز این نیست که خداوند متعال به میزان نیت بندگان، آن ها را نصرت و یاری می‌ فرماید. هرکس دارای نیت صحیح و کامل باشد، نصرت و اعانت خدا هم در حق او تمام و کامل است. هر کس در حسن نیت کوتاهی کند، به همان میزان از اعانت و یاری خدا نسبت به او کاسته می‌شود.

بحارالانوار ج۶۷،ص۲۱۱

رسول خدا (ص) فرمود:
ای مردم برای شما نشانه های است، پس به نشانه های خود بپردازید و برای شما نهایتی است، به نهایت خود بپردازید
نفائس العرفان، وصایای نبوی، ص ۱۸۴