۱)لائوتسه
در قرن پنجم یا ششم قبل از میلاد، «آیین تائو» را پایهگذاری کرد. وی از فلاسفه بزرگ چین بهشمار میرود. لائوتسه به معنای حکیم سالخورده است. بنا به افسانههای چینی، نام او «وین لی» میباشد که در سال ۶۰۴ ق. م در ایالت «چو» متولد شده و در سال ۵۲۴ ق. م نیز وفات یافتهاست. کتاب مقدس آیین او دائو ده جینگ (کتاب طریقت و تقوی) شامل ۸۱ قطعه جمله قصار است.
وی بنیانگذار فلسفه و مذهب تائوئیسم است؛ مذهبی که آزادیخواه بوده و بر پایه رفتار نیک بنیان نهاده شده که تشریفات و رسوم مذهبی را بیهوده میداند. یکی از مورخان چینی به نام «سزوما چی ین» مینویسد: «لائوتسه از نیرنگ و فرومایگی سیاستمداران نفرت داشته و از شغل خود که کتابدار کتابخانه سلطنتی بوده، خسته میشود و چین را ترک میکند و هیچکس بهطور دقیق نمیداند که او در کجا و چگونه از دنیا رفتهاست.
۲)ژوانگزی (به انگلیسی: The Zhuangzi)؛[الف] چینی :莊子) یا چوانگتسو یا چوانگ تزه ، فیلسوف چینی پرنفوذی بود که در حدود سدهٔ چهارم پیش از میلاد مسیح و در دوره دولت وارینگ میزیست. او را استاد چوانگ نیز میخوانند.
او مهمترین نویسندۀ آیین تائو بعد از لائوتسه از پیروان لائوتسه و مفسر حکمت او، اهل اصالت تصور و رازوری، و مخالف برخی تعالیم کنفوسیوس بود.
فلسفه چوانگ تزه بر مفهوم تائو (Dao) یا راه آسمانی تأکید دارد. تائو نیرویی نامرئی و فراگیر است که جهان را آفریده و همه چیز را به هم پیوند میدهد. چوانگ تزه معتقد بود که انسان برای رسیدن به آرامش و سعادت باید با این نیروی کیهانی هماهنگ شود.
برخی از مهمترین مفاهیم فلسفه چوانگ تزه عبارتند از:
* رویا و واقعیت: چوانگ تزه بین رویا و واقعیت مرزی قائل نبود و معتقد بود که هر دو بخشی از تجربه انسان هستند. او با داستانهای پارادوکسیکال و پرسشهای عمیق، خواننده را به تردید در مورد ماهیت واقعیت وا میداشت.
* سادگی و طبیعی بودن: چوانگ تزه زندگی ساده و طبیعی را میستود و از پیچیدگیها و مصنوعات دنیای مدرن دوری میجست. او معتقد بود که انسان باید با طبیعت هماهنگ شود و از خواستههای مادی و قدرتطلبی دوری کند.
* تساوی همه چیز: چوانگ تزه همه چیز را یکسان میدید و معتقد بود که بین انسان و حیوان، بزرگ و کوچک، زیبا و زشت تفاوتی وجود ندارد.
* بیتفاوتی نسبت به مرگ: چوانگ تزه مرگ را پایان زندگی نمیدانست و معتقد بود که روح انسان پس از مرگ به طبیعت باز میگردد.
. به این حکیم سی و سه مقاله نسبت داده اند که بسیاری از آنها قطعا از اوست . وی تحولات جهان را به شکل دورانی ترسیم می کرد و معتقد بود که اضداد بر یکدیگر تاءثیر می گذارند و از میان می روند. او معتقد به نیست خیر و شر بود و برای بیان اندیشه های خود از تمثیلهای بسیاری استفاده می کرد.
باید به کتابی به نام «ژوانگزی» هم اشاره کرد که گردآوری است از زبانزدها و پارهگفتارهای پراکنده، که ساختارش به «دائو ده جینگ» نزدیک است. این متن در حدود سال ۳۰۰ پ.م تدوین شده و گردآورنده و گاه نویسنده اولیه اش را چوانگ تسه (ژوانگزی:莊子) میدانند.
فلسفه چوانگ تزه تأثیر شگرفی بر فرهنگ و هنر چین گذاشته است. نقاشیهای سنتی چین، شعرهای چینی و حتی هنرهای رزمی مانند تای چی، همه از اندیشههای چوانگ تزه الهام گرفتهاند.